Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
AnaSotirovska
Teksty,którestanowiąprzedmiotniniejszegostudium,udowadniajątezęokontro-
wersyjnymstatusieRzymuwliteraturzetegookresu-miasta,wokółktóregotoczyły
sięsporyowartośćiznaczenieRzymuantycznegoipotrydenckiejstolicypapiestwa.
PunktemwyjściadoniniejszychrozważańsąbadaniaprofesoraAndrzejaLitworni
(2003),któryzestawiłcennymateriałliteracki-propagandoweteksty,ogłoszone
drukiemmiędzy1575a1630rokiem,publikowanedotądbardzorzadko,najczęściej
porazpierwszyodpierwodruku.
JużwdrugiejpołowieXVIwiekuwżyciuspołecznymzaszłybardzoważnezmia-
ny,którespowodowałynmasowewtargnięcieteologiiwcodzienneżyciecywilizacji
zachodniej”(Delumeau,1986:27).Sytuacjętęułatwiłfakt,żePolskabyłakrajem
wielowyznaniowym,gdziewspółegzystowalizarównokatolicy,jakikalwini,arianie,
prawosławni;panowałduchtolerancjireligijnej,związanyzreformacją,którawyrosła
napodłożukonfliktówspołecznychipolitycznychkońcaXVipoczątkuXVIwieku.
Swobodnywybórwiarygwarantowałakonfederacjawarszawska(1573),stanowiąca
nwielkąkartępolskiejtolerancji”;dziękiczemuPolskapostrzeganabyławEuropie
jakonazylheretyków”(zob.Tazbir,1990:780).
Jednocześniepogłębiałsięduchnietolerancji.JaktwierdziTadeuszWojak:
WiekXVIrozpocząłwalkęotolerancję,apotempodjętobójowolnośćsumie-
nia.Byłotonaturalnymnastępstwemogromnegonapięciażyciareligijnego,
kształtowaniasięowychformdoktrynalnychikultowych,codoprowadziło
dorozczłonkowaniachrześcijaństwa.Wtychwarunkachzjawiłsiępostulat
tolerancji,jakożądaniecałychgrupijednostek-rzecznikówobuobozów,
leczwyprzedziłjeokreswzajemnejnietolerancjijakofaktdziejowy(Wojak,
1970:44).
Dyskusjezkatolikamiprzebiegałynapłaszczyźnieintelektualnej,aniepoprzez
walkęzbrojną,dlategoteżwwarunkachtolerancjiiswobodytworzeniapolemika
ustnaidrukowanastałasięzasadnicząformąwalki.
Wartowięczauważyć,żekontestacjastrukturkościelnychorazstarciadoktrynalne
bezwątpieniawyzwalałyzmianywobliczuliteratury.ObrazRzymunastykudwóch
epok-renesansuibarokunależyzatemodczytywaćjakomanifestacjęfundamentalne-
goproblemuepoki,jakimbyłposoborzetrydenckimspórreligijnymiędzykatolickim
aprotestanckimmodelemchrześcijaństwa.WzwiązkuztymocenastarożytnegoRzy-
muzestawionazewspółczesnąpapieskąstolicąnabierawtymokresiezdecydowanie
wyznaniowegoznaczenia.
W1614rokuukazałosięwKrakowiedziełopodtytułemPielgrzymwłoskialbo
krótkieRzymuimiastprzedniejszychwłoskichopisanie(zob.Litwornia,2003:84-87).
AutoremprzekładuzjęzykawłoskiegobyłFranciszekCezary,krakowskitypograf,który
podróżowałpocesarstwieiWłoszech,awostatnichzdaniachtraktatuprezentujesiebie
jakoosobęznającąRzymzdoświadczenia.Jesttoprzekładdziełasławnegoarchitekta
weneckiego,miłośnikakulturyantycznejAdreaPalladia,wydanegow1554roku.
DziełoprezentujewiedzęostarożytnymRzymie,nietylkonatematjegobudowli,
aletakżeiinstytucjiantycznych;wpisanajestwnieintencjazłożeniahołdustarożyt-
nemumiastu.Właśniezszacunkudlaruinipamiątekprzeszłości,którenadalstoją
