Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ekfrazafotografii.ZagładaPiotraSzewca
25
zycjęrozwiązaniakwestiigenologicznej,wskazującdwawyznaczniki
ekfrazy.Pierwszymznichmająbyćobecnewutworze(wtytule,
podtytulelubwtekście)sygnałymetajęzykowe,bezpośrednio(przez
nazwiskomalarza,tytułdzieła)odsyłającedowyraźnieokreślonego
dziełasztukimalarskiej,rzeźbiarskiej,architektonicznej(choćmożeto
byćrównieżdziełonieistniejące,fikcyjne).Drugimnatomiast—„ele-
mentyopisudziełasztukiumieszczonewewnątrztekstuliterackiego”,
„śladypozwalającebezżadnychwątpliwościpowiązaćtekstzkonkret-
nymdziełem”.Wujęciubadaczadospełnieniawarunkówgatunkowo-
ściniekoniecznajestpełna,wyczerpującadeskrypcja,wystarczątakże
„nazwyokreślającegatunekmalarski,aluzjedotechnik,konwencji
sztukwizualnych,motywówpowtarzającychsięnaobrazachdanego
artysty”16.MimorozluźnieniaformalnychcechopisuDziadekprzyznaje,
żetrudnoowspółczesneprzykłady„pełnych”ekfraz,żeutworyczęś-
ciowospełniająwymienionewyznaczniki,majązatemzaledwiecechy
ekfrastyczne,coprowadzigodoprzyjęciaperspektywytypologicznej:
Zpunktuwidzeniawspółczesnościtrzebabyraczejmówićoszero-
kimzjawiskuekfrastyczności,ajedyniewpojedynczych,wybranych
tekstachwskazywaćcechywłaściweekfrazie17.
PawełGoglerzamiastujęciatypologicznegoproponujeposzerzenie
taksonomii:obokekfrazy„właściwej”,odpowiadającejmodelowikla-
sycznemu,znanemuzObrazówFilostrataStarszego,umieszczaekfrazę
„współczesną”,którąobejmujewarianthistorycznejewolucjigatunku,
uwzględniającwniejrelacjemiędzyliteraturąimalarstwem,prezen-
towaneprzezSewerynęWysłouchjakowłaściwościprzekładuinter-
tekstualnego18.
Wyprowadzenieekfrazyztradycjigenologiiliterackiej,uznanejza
niewystarczającądla—przedstawianejprzezsamychliteraturoznaw-
ców—skomplikowanejmateriiutworów,proponujeBożenaWitosz.
Umieszczatękategorięw(rozumianympoBachtinowsku)uniwersum
gatunkówwypowiedzi(któreobsługująróżnesferykomunikowania
16Ibidem,s.54—55.
17Ibidem,s.56.
18Zob.P.Gogler:Kłopotyzekfrazął,s.46.
