Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiaarchitekturyjakohistoriaokupacji
32
sposób,wjakizostałzaplanowany.Sloganowewypowiedzibyłyzreguły
pełnepatosu,aleubogiewkonkrety.Działaniaarchitektówuzależnione
byłykażdorazowoodwieluczynników.Stądnależyjeoceniaćraczejjako
wynikoportunizmuniżwierneodzwierciedleniewytycznychpochodzących
odzleceniodawców.
Tejoportunistycznejpostawyniemożnazbywaćstwierdzeniem,żear-
chitekcidziałaliwtypowymdlarządównarodowegosocjalizmuchaosie
kompetencyjnyminiebyliświadomikosztów,ponoszonychprzezokupo-
wanespołeczeństwo.Tymczasemkosztytebyłybardzowysokie:realiza-
cjaprojektówwiązałasiębowiemczęstozutratąmieszkaniaimajątku,
zprzymusowymiprzesiedleniami,aresztowaniamiorazpracąprzymuso-
wą30.Społecznośćmiejscowapodokupacjąmusiałaprzekuwaćwczyn
planybudowlaneokupanta,niezależnieodtego,czychodziłoobudynki
obozowe,kompleksyprzemysłowe,osiedlamieszkaniowe,zabudowę
śródmieśćczyteżbudowęinfrastrukturykomunikacyjnej.Aspektten
schodzinadalszyplan,kiedyanalizujesięjedynieestetycznestronypla-
nów,niebiorącpoduwagęinnychźródeł,takichjaknaprzykładzdjęcia
przedstawiająceprzymusowychrobotnikówprzypracy.
JakpokazujeNielsGutschow,architekciniepoświęcaliuwagiokolicz-
nościomokupacji.Wmonografiizostaliprzezniegoukazanijakoosoby
kierującesięprzedewszystkimchęciąprojektowania.Wieluznichusilnie
wierzyłowmożliwośćrealizowaniawłasnychwizji,jeślinienatychmiast,
towmożliwienajbliższejprzyszłości.Taufnośćtowarzyszyłatakżetym,
doktórychkomunikatbyłkierowany-Niemcomosiedlającymsięna
opanowanychterenach,oglądającymreprodukowanerysunkibudowli
30Natentematpor.:D.Dwork,R.-J.vanPelt,Auschwitz…,s.146-163;ArchitekturundVerbrechen.
DieRollevonArchitektenimNationalsozialismus,red.WinfriedNerdinger,Göttingen2014.Archi-
wumrelacjinatematpracyprzymusowejznajdujesięnastronieprojektupoświęconejtemuzagad-
nieniu:https://www.zwangsarbeit-archiv.de/pl/zwangsarbeit/zwangsarbeit/index.html(dostęp:
5.11.2020).Opróczwykorzystywaniamiejscowejludnościdorealizacjiprzedsięwzięćbudowlanych
tworzonoobozypracy.Natematobozów,którychwięźniowiepracowalidlalokalnychprzedsię-
biorcówlubprzybudowieautostrad,por.:AnnaZiółkowska,ObozypracyprzymusowejdlaŻydów
wWiekopolscewlatachokupacjihitlerowskiej(1941-1943),Poznań2005.
