Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
KrzysztofFrysztacki,AnnaKarwińska,MartaSmagacz-Poziemska
trywanetylkowzwiązkuztymspołeczeństwem,jakojegoprzejawy.Innekierun-
kiwskazująnatomiastnapowtarzalnośćzjawiskspołecznychwróżnychczasach
iróżnychzbiorowościachibądźnegująichdziejowewyznaczenie,bądźuważająje
zaczynnikwtórnyiniemającyzasadniczegoznaczeniadlateorii.Te„ahistorycz-
ne”kierunki,uchylającczystarającsięuchylićzakorzenieniezjawiskspołecznych
whistorycznieokreślonymspołeczeństwie,odnosząjezazwyczajbądźdo„natury
ludzkiej”
,bądźdoinaczejujętego,względniestałego,biologicznegolubpsycholo-
gicznegoichpodłoża.
Spórkierunkówhistorycznychiahistorycznychmateżswojąważnośćdla
krystalizowaniasięwarstwyontologicznychproblemówwsocjologii.Wpewnej
mierze–byćmoże–przeciwieństwohistorycznegostanowiskaodzwierciedlaróż-
netendencjewodniesieniudoontologicznejproblematyki.Mówiąconarodzie,
państwie,społeczeństwie,formacjispołecznej,przedstawicielekierunkówhisto-
rycznychwskazujązawszenaistnienietakczyinaczejokreślonejcałościspołecznej
ijejważności.Powstajestądbezpośredniepytanie:czymjesttacałość,odktó-
rejpochodnesąposzczególnespołecznezjawiska?Natomiastwkierunkachahi-
storycznychniejednokrotniejakbyuchylasięlubusiłujesięprzemilczećkwestię
owychcałości.Lecziwówczasnasuwasiępytanie:cóżkryjesięzaobserwowanymi
jakozjawiskaspołecznezachowaniamiidziałaniamiludzkimi,skądonepocho-
dzą?Iniektórzyzwolennicyahistorycznejsocjologiiodpowiadająwyraźnie:za
światemludzkichzachowańsątylkoludzie,tzn.jednostkiludzkieiichzbiory,wie-
lościtychjednostek.Nicwięcej.Domniemanecałościsącałościamiumownymi
czytopraktyki,czyteoriispołecznej.
Jakwidać,zagadnieniecałościprowadziwteoriisocjologicznejodjednejdo
drugiejwarstwyproblemów:odproblemówdotyczącychzjawiskiobserwacjido
problemówdotyczącychichsubstratu,charakterutkwiącejzanimirzeczywistości.
Każdaodpowiedź,którapadawtymsporze,jestjużodpowiedziąwchodzącądo
sferyontologii.Iwydajesię,żewszelkiepróbyuchyleniaontologicznejproblema-
tykisąwdziedzinieteoriispołecznejtrudniejszeibardziejbezskuteczneaniżeli
wdziedzinieteoriiprzyrodniczej.Sposób,wjakidoświadczamyżyciaspołecznego,
niepozwalacałkowiciepowątpiewaćwpoznawalnośćRzeczywistościspołecznej;
niepozwalatakoddzielićświatazjawiskodświatabytów,jaktosięstałomożliwe
wnowożytnejteoriiifilozofiiprzyrody.Problemontologicznyjestprzetowsocjo-
logiijakbyproblememinterpretacjidanejwpłynnymtokuzjawisksamejrzeczy-
wistości.Właśnienaprzykładziestosunkuteoriisocjologicznychdozagadnienia
całościspołecznejokazujesiętonajlepiej.
PawełRybickibył–inadaljest–dlawieluautorówtekstówzawartychwtej
publikacjiautorytetemnaukowym.Splotrozmaitychczynników–zapewne
iracjonalnych,inieracjonalnych,byprzywołaćjegokoncepcję–powodował,
żejakonauczycielakademickiwpływałnasposobymyśleniakolejnychgene-
racjimłodychludzi,naichsposóbuprawianianauki,sposóbstawianiapytań
iposzukiwanianańodpowiedzi.Czydzisiejsimłodzisocjologowie–istuden-
ci,ipoczątkującybadacze–mogązdziełProfesoraczerpaćcoś,cowzbogaci
ichoglądiobrazowaniewspółczesnegoświata?
