Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
7.Kobietawfilozofiifrancuskiegooświecenia
sztukirzemiosł,wydanewlatach1751-1766podredakcjąDenisaDide-
rotaiJeanad’Alemberta.Wybórtenjestnieprzypadkowy,bowiemEn-
cyklopediaprzezówczesnychuważanabyłazaswegorodzajuinwentarz
wiedzy,jakąludzieposiedlinaprzestrzeniwieków,awięcpodsumowu-
jącyniejakodotychczasowąhistorięistnieniaposzczególnych,omawia-
nychwniejrzeczy,osóbizjawiskwewszelkichmożliwychaspektach3.
JakpiszeKrystynaGabryjelskawpierwszymrozdzialeswojejksiążki:
Encyklopediabyłaźródłemwiedzyoświecie,cowobecwspółczes-
nychokreślajejstatusdziełaużytkowego.Zpunktuwidzeniaodbiorcy
dzisiejszegoniemożeonajużpełnićtejfunkcji,częściowosięzdezaktu-
alizowała,nieinformujejużotym,cosięwydarzyłoiprzyrosłowcią-
gudwóchwieków,jakieminęłyodchwiliukończeniajejdruku.Stała
sięwięcźródłemhistorycznym,dokumentemswejepoki.Jestźródłem
wiedzyostaniewiedzyiświadomościludzizamkniętejjużepoki.(...)
Jestdokumentemhistoriiidei,jestświadectwemstanuświadomości
ludzioświecenia4.
Dlanaszatembędzieonastanowiłaźródłohistoryczne,którepo-
zwolizrozumieć,jakpostrzeganabyłapłećżeńskawwiekuXVIII.Itak
hasłofemme(kobieta)przedstawianejestzczterechróżnychperspek-
tyw:antropologiifilozoficznej,moralnej,prawanaturalnego5orazpra-
wodawczej.
3
Takpisałd’AlembertwprzedmowiedopierwszegowydaniaEncyklopediizroku
1751:nNadaniewszystkiemu,cosiętyczynaukisztuk,formysłownika,miałona
celu(...)stworzyćwszechstronnyspiswszelkiegorodzajuwytworówmyśliludzkiej
zprzestrzeniwszystkichwieków,zrobićtowsposóbklarowny,przeznaczyćkażdej
[omawianej]rzeczyodpowiedniodużomiejsca(...)Jakdotądniktjeszczeniepo-
rwałsięnastworzenieDziełatakwielkiego,ajeślinawet–toDziełotakiejeszczesię
nieukazało”.Encyclopédie,oudictionnaireraisonnédessciences,desartsetdesmétiers,
red.D.Diderot,J.d’Alembert,chezLeBreton,Paryż1751,s.1;http://gallica.
bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5785794x(dostęp:11.05.2011).
4
K.Gabryjelska,Doktrynyliterackieiestetycznewhasłach„Encyklopedii”Diderota,se-
riaRomanicaWratislawiensia,nr21,WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,
Wrocław1986,nr21,s.8-9.
5
Należałobywtymmiejscuwyjaśnić,czymowonprawonaturalne”byłodlaówczesnych
myślicieli,gdyżnajegowłaśniepodstawiezostaniesformułowanawroku1789Dekla-
racjaprawczłowiekaiobywatelainatymsamymkryteriumprzyszliprawodawcybędą
opieraćzgodnośćproponowanychustawznaturalnymporządkiem.Takotowyjaśniał
wEncyklopediihasłonprawonaturalne”Boucherd’Argis:nPrzezprawonaturalnero-
