Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPOŁECZEŃSTWOOBYWATELSKIE–HISTORIAPOJĘCIAIWSPÓŁCZESNEZASTOSOWANIE
społecznegowspółdziałaniairywalizacjiocharakterzeekonomicz-
nym-przestrzeniznajdującejsiępomiędzyjednostkąapaństwem4.
Niecoinnepodejściedokoncepcjispołeczeństwaobywatelskiego
prezentowałA.Ferguson,który,nawiązującdotradycjirepublikań-
skiejmoralnościiobywatelskiejcnoty,przekonywał,żesolidarność
społecznajestmożliwadziękitemu,iżczłonkowiespołeczeństwa
obywatelskiegotojednostkiwyróżniającesięogładąidoskonałością
moralną.WprzeciwieństwiedoLocke’a,Fergusonniekoncentruje
sięnatraktowaniuspołeczeństwaobywatelskiegoprzezpryzmatsfery
ekonomicznej,leczakcentujeideałyaktywnejobywatelskościiodpo-
wiedzialnościzasprawypubliczne.Terminspołeczeństwoobywatel-
skie,takjakongorozumie,obejmujezarównoobywateliwspólnoty,
jakijejinstytucjeorazprawa,ijakotakiniemożebyćrozumianyjako
sferaistniejącapozainstytucjamipolitycznymi5.
ZkoleidlaI.Kantapojęciespołeczeństwaobywatelskiegoozna-
czałoprzedewszystkimwspólnotęprawną,którejcelemniejestza-
spokajaniepotrzebswoichczłonkówaniteżichszczęście,lecznade
wszystkoochronaprawobywateli.„Najwyższąformąrząduniejestta,
którazapewniażycienajbardziejprzyjemne,leczta,dziękiktórejpra-
waobywatelisąnajbardziejbezpieczne”6.Głównąfunkcjąpaństwa
obywatelskiegojestutrzymaniezasadyrządówprawa,zagwarantowa-
nieiochronaprawwszystkichjegopodmiotów.Społeczeństwooby-
watelskiepostrzeganejakocałośćwrelacjidoswoichczłonkówjest
przezKantaokreślanemianempaństwa,cooznacza,żefilozoftennie
przeciwstawiałspołeczeństwaobywatelskiegopaństwu,jaktoczynili
liberałowieczyzinnychpowodówHegel.Celewspólnotyobywa-
telskiejipaństwasądlaKantatakiesame.Atrybutamiobywatelstwa
sąwolność,równośćisamowystarczalność.Kantwyróżniadwieka-
tegorieobywateli:obywatelaktywny(Staatsbürger),któryniesłuży
nikomuinnemupozapaństwemiposiadawłasność,orazobywatel
4J.Locke,„Dwatraktatyorządzie”,Warszawa1992;TraktatDrugi,s.102-292,
atakżeD.Pietrzyk-Reeves,„Ideaspołeczeństwaobywatelskiego-współczesnade-
bataijejźródła”,Wrocław2004,s.64-69.
5D.Pietrzyk-Reeves,„Ideaspołeczeństwaobywatelskiego-współczesnadebata
ijejźródła”,op.cit.,s.69-77.
6I.Kant,„Oporzekadle:tomożebyćsłusznewteorii,alenicniejestwarte
wpraktyce”,Toruń1995,II,298,s.28.Cytatza:D.Pietrzyk-Reeves,„Ideaspołe-
czeństwaobywatelskiego-współczesnadebataijejźródła”,op.cit.,s.83.
17
