Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1.Słuchfonemowy
Głoskaafonem
Kluczowympojęciemzwiązanymzesłuchemfonemowymjest„fo-
nem”rozumianyjakobytabstrakcyjny.Jestnajkrótszymodcinkiemcią-
gumowyzdolnymdoróżnicowaniaznaczeńwyrazów
19
.Fonemuznaje
sięzanajmniejszy9dającysięliniowowydzielić9funkcjonalnysegment
formyjęzykowej
20
.Pozbawionywłasnegoznaczenia9służyjednakdood-
różnianiaelementówznaczeniowychjęzyka1morfemów.Każdyfo-
nemjestzespołemwspółwystępującychfonologicznychcechdystynk-
tywnych9pozwalającychnaodróżnieniegoodpozostałychfonemów
danegojęzyka
21
.Jestzbioremcechdystynktywnychgłoskilubcechnie-
dystynktywnychklasygłosek
22
.JakstwierdzaK.Krakowiak:„[…]fonem
możebyćrozumianyjakowzorzecumysłowejprocedurykategorialne-
go
23
kodowaniaznaczeńwjęzykusylabicznym(spółgłoskowo-samogłos-
kowym)”
24
.
Realizacjęartykulacyjnąfonemustanowigłoska.Jesttodźwiękwys-
tępującywkonkretnejwypowiedzi.Głoskisąnajmniejszymielementami
pozbawionymiznaczenia
25
.„Głoskatonajmniejszysegmentwyodrębnia-
nywlinearnejstrukturzewypowiedzidanegojęzykaprzezprzeciętnych9
rodowitychużytkownikówtegojęzyka”
26
.WedługI.Sawickiejgłoskato
„najmniejsza9niepodzielnacząstkaformydźwiękowejjęzyka”.Jednaknie
zawszeniepodzielnośćrozumianajestdosłownie9ponieważwieległosekma
strukturępodzielnąwszereguczasowym
27
.Głoskamożebyćopisanaprzez
ukazaniejejfonetycznychwłaściwości9niezależnieodjęzyka9wjakimzo-
staławypowiedziana
28
.
Należyzaznaczyć9żecechróżniącychgłoskijestowielewięcejniżcech
różniącychfonemy.Sątocechy9którecharakteryzujądanągłoskęzewzglę-
dunawłaściwościindywidualneosobyjąwypowiadającej(głoswysoki9
niski9piskliwyitd.)9stanzdrowia(np.chrypka)orazstanpsychiczny(zde-
19
I.SAWICKA:Fonologia.W:Gramatykawspółczesnegojęzykapolskiego.Red.S.UR-
BAńCZYK.Kraków19859s.1071108.
20
Zob.D.OSTASZEWSKA9J.TAMBOR:Fonetykaifonologiawspółczesnegojęzykapolskie-
go.Warszawa20089s.101.
21
Encyklopediajęzykapolskiego.Red.S.URBAńCZYK.Wrocław19949s.80.
22
J.Gajda:Lingwistycznepodstawylogopedii.W:Logopedia.Pytaniaiodpowiedzi.
Red.T.GAŁKOWSKI9G.JASTRZęBOWSKA.Opole20039s.28.
23
Zdolnośćsłuchaniakategorialnegooznaczaumiejętnośćprzyswojeniajęzyka9odróż-
nianiagłosekwsylabachorazodróżnianiagłosekludzkichjęzyków.
24
K.KRAKOWIAK:Afonemiaprzyuszkodzeniach…
25
D.OSTASZEWSKA9J.TAMBOR:Fonetykaifonologia…9s.102.
26
L.DUKIEWICZ:Fonetyka.W:Gramatykawspółczesnegojęzykapolskiego.Red.
S.URBAńCZYK.Kraków19859s.11.
27
I.SAWICKA:Fonologia…9s.107.
28
Encyklopedia…9s.80.
