Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Transportzanieczyszczeńwatmosferze
23
niekorzystnychwarunkówmeteorologicznychorazznacznejemisjizanieczyszczeń
zniskichemitorów.Ogólnierozróżniasiędwarodzajesmogu:
smogkwaśny(londyński);
smogfotochemiczny(typuLosAngeles).
Zetymologicznegopunktuwidzeniajedyniesmoglondyński(kwaśny)powi-
nienbyćnazywany„smogiem”,gdyżjestonściślezwiązanyzemisjątoksycznych
składnikówspalinorazmgłą.HistoryczniebyłobserwowanynaterenieLondynujuż
podkoniecXIXw.-stądjegonazwa.Występujeongłówniewmiesiącachodlisto-
padadostyczniapodczasinwersjitemperaturwumiarkowanejstrefieklimatycznej.
Inwersjatemperaturtospecyficzny,nietypowyrozkładtemperaturyzwysokością
nadpowierzchniąziemi,kiedytotemperaturapowietrzarośniezwysokością,anie
maleje,jakwynikatom.in.zprawtermodynamiki.Zjawiskotakiewystępujeczęsto,
gdynadwychłodzonepodłożenapływastrefacieplejszego,wilgotnegopowietrza.
Pionoweruchywatmosferzewtedysilniehamowane,aprzysłabymwietrzelub
bezwietrznejpogodzienastępujekoncentracjazanieczyszczeńprzypowierzchniziemi.
Dużawilgotnośćpowietrzaprzystosunkowoniskiejtemperaturzeprzypowierzchni
ziemisprzyjapowstawaniumgły.Głównymiskładnikamismogulondyńskiegogazy
kwaśneemitowanezprocesówspalania,takiejak:ditleneksiarkiSO
2,tlenkiazotu
NO
x(jakosumatlenkuNOiditlenkuazotuNO
2),tlenekwęglaCO,ditlenekwęgla
CO
2,sadza(węgielelementarnyC)orazpyły.Pochodząonezprocesówspalaniapro-
wadzonychwniewielkichindywidualnychurządzeniachgrzewczych,gdziewarunki
spalaniadalekieodtermodynamicznegoideału-spalaniacałkowitegoizupełnego,
aspalinywprowadzanedopowietrzaprzezemitoryoniewielkiejwysokości.Przy
powierzchniziemitworzysięwówczaskwaśnyaerozol,którydziałatoksyczniena
ludziiśrodowisko,awprzypadkuczęścipopulacjitakżealergiczniejużwniewielkich
stężeniach[Wielgosiński,Zarzycki2018].
Możnapowiedzieć,żeprzeciwieństwemsmogulondyńskiegojestsmogfotoche-
micznytypuLosAngeles.Określenietopochodziodmiejsca,gdzieporazpierwszy
zaobserwowanoiopisanotozjawisko.Powstajeonprzedewszystkimwmiesiącach
letnich,wstrefachsubtropikalnych,przyintensywnymnasłonecznieniu,przytempe-
raturzepowietrzapowyżej28-300C.Powstawaniusmogufotochemicznegosprzyjają
równieżsłabewiatrylubbezwietrznapogodaorazzjawiskoinwersjitemperatury.
GłównymiskładnikamismogufotochemicznegotlenkiazotuNO
x(jakosumatlenku
NOiditlenkuazotuNO
2),tlenekwęglaCO,ditlenekwęglaCO
2orazwęglowodory.
Źródłemtychzanieczyszczeńprzedewszystkimspalinysamochodowe.Związki
teulegająpóźniejreakcjomfotochemicznym,wwynikuktórychpowstajem.in.ozon
-O
3,bardzosilnyutleniaczpowodującychorobypłucorazzniszczeniawświecie
roślinnymnaobszarachwystępowaniasmoguiterenachsąsiednich.Drugimważ-
nym,toksycznymzanieczyszczeniempowstającympodczassmogufotochemicznego
aldehydy(np.formaldehyd).Uproszczonyschematprzebiegureakcjipokazano
poniżej:
NO2
1o
hv
1
NOO
+
O
(1.1)