Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Niezamilkłemuzy
19
tewnypył,możnajeoddzielićiodróżnić.Alerozdzielenietojestaktemczy-
stointelektualnym,modelemteoretycznym,któryumożliwićmazrozumie-
nieskomplikowanychzjawiskiprocesów.
Lata1914-1918inastępująceponichwydarzeniaszczególniemocno
ukazałytęorganicznąwięźmiędzyrewolucjąawojną.Jedenzbohaterów
pierwszejwojnyświatowej,uhonorowanynajwyższymniemieckimodzna-
czeniemwojskowym"PourleMérite”,niemiałcodotegowątpliwości
istanowczopodkreślałtenzwiązek:
Obatezjawiska,wojnaświatowaiświatowarewolucja,sązesobądalekości-
ślejsplecione,niżsiętonapierwszyrzutokawydaje;stanowiąonedwiestrony
jednegozjawiskaowymiarzekosmicznym,zależneodsiebiewwielurelacjach,
dotyczącychtakichgenezyjakwybuchu16.
LosyRosjistanowiąnajbardziejwyrazisteijednoznacznepotwierdzenie
uniwersalnegomechanizmuhistorii,którypokazuje,żerewolucjesąinte-
gralniepołączonezezjawiskiemwojny-albosąprzezniąpoprzedzane,
albo(jakwXVIII-wiecznejFrancji)stająsięprzyczynąkonfliktówmilitar-
nych.Ernumarł,zanimopanowanaprzezbolszewikówRosjazawarłasepa-
ratystycznyrozejmzpaństwamicentralnymi,awwynikupokojubrzeskie-
gowycofałasięzwojny.Wtensposóbrekonstrukcjajegopoglądówpozwa-
laoddzielićodsiebie-oczywiściejesttozabiegwyłącznieintelektualny-
obawielkiewydarzenia.Otrzymujemyniejakostudiumwojnywstanieczy-
stym,kiedyjejrewolucyjnyrozkładniemąciłpatriotycznejeuforii,entuzja-
zmuinadziei,jakiepowszechniezniąwiązano,zwłaszczanasamympo-
czątku.Myślneosłowianofilówbyładobitnymwyrazemtakichnastrojów.
W1917roku,paręmiesięcypośmierciErna,nastąpiłozałamanie,któremu
towarzyszyłozwątpienieirozczarowanie.Myślicielezjegokręguwyrazilije
wdziełachpisanych"nagorąco”,kiedyjeszczedoświadczeniewojnybyło
dlanichtożsamezdoświadczeniemrewolucji.Dotychdziełbędęsięodwo-
ływał,choćproblemrewolucjichciałbympozostawićnauboczu.
AzatemśmierćErnaistotnieskracaperspektywęczasową.Dlategowtej
pracyniemalwogóleniebiorępoduwagękwestiirewolucjilutowej,bol-
szewickiegozamachustanuwpaździerniku1917roku,wojnydomowejczy
kwestiileninizmu.Bolszewizmileninizmbyłyzjawiskami,naktóremo-
skiewscyfilozofowiereligijnipoważniezwróciliuwagędośćpóźno,właści-
wiedopieroponieudanejpróbieprzejęciawładzyprzezkomunistów
wlipcu1917roku.Jestteżzrozumiałe,żepodjęcietematurewolucji,bol-
szewizmuikomunizmu,nawetograniczającsiędogrupykilkumyślicieli,
wymagałobyodrębnegotomuodużowiększejobjętości.
Myślęjednak,żewartowtymmiejscuzasygnalizowaćkierunkiicharak-
terrozmyślańowojnie,kontynuowanychprzezneosłowianofilówpośmier-
ciErna.
16E.Jünger,Totalnamobilizacja,przeł.K.Polechoński[w:]idem,Publicystykapolityczna1919-
-1936,Kraków2007,s.361.
