Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Niezamilkłemuzy
17
zjegokoncepcjigłównąpłaszczyznęposzukiwańidociekań.Uczyniłemtak
zkilkupowodów,którewtymmiejscuchciałbymtylkowypunktować,
arozwinęjeiskomentujęwkolejnychrozdziałach,szczególniewpierw-
szym,zawierającymbiografięintelektualnąmyśliciela.
PrzedewszystkimErnjestpostaciąsłabiejobecnąwhistoriografiimyśli
rosyjskiejniżBierdiajew,BułgakowczyIwanow,którympoświęcasięliczne
studiaiopracowania.Dotyczytozarównorecepcjirosyjskiej,światowej,jak
ipolskiej.Szczególnieimponującowyglądapodtymwzględembibliografia
pracnatematBierdiajewa,któryosiągnąłnajwiększybodajrozgłoswśród
rosyjskichfilozofówXXwieku.Niebrakujeteżpublikacjipoświęconych
Bułgakowowi,choćtutajprzeważająte,któreskupiająsięnapóźniejszej,
teologicznejfaziejegomyśli.TakżeIwanow,zwłaszczajakopoeta,jestpo-
staciąobecnąwliteraturzeprzedmiotu.NatomiastErn,zapewnezpowodu
przedwczesnejśmierci,długopozostawałwcieniu"gigantów”rosyjskiego
renesansureligijno-filozoficznego,którzynaemigracjizdobyliświatowe
uznanie.Dotejporydoczekałsięjednejtylkomonografiiksiążkowejautor-
stwaDietrichaStäglichaocharakterzeraczejbibliograficzno-sprawoz-
dawczymniżhistoryczno-filozoficznym14.Dopieroterazmożnazauważyć
powolnywzrostzainteresowaniajegokoncepcjami,czegowymownym
świadectwemjestobszernytomwydanywserii"RusskijPut’”15.Talicząca
ponadtysiącstronantologiadowodzi,żezażyciafilozoftenbyłpostacią
znaczącą,doktórejpoglądówodnosilisięnajwybitniejsiprzedstawiciele
"srebrnegowieku”kulturyrosyjskiej.Wpewnymsensiemożnauznaćgoza
człowieka-instytucjętamtychlat,obfitującychprzecieżwwydarzenia
idziełapierwszorzędnejwagiwhistoriikulturyrosyjskiej.Tojestdrugi
powódmojejdecyzji,abyzająćsiętymfilozofem.
Możnasięzastanawiać,jakdaleceErnbyłfilozofemoryginalnym.Jego
stanowiskodajesięinterpretowaćjakoskrajną,iztegowzględuuproszczo-
ną,wersjęfilozoficznegoprogramuWłodzimierzaSołowjowa,zwłaszcza
zpierwszego,najbardziejsłowianofilskiegookresujegotwórczości.Trudno
jednakmówićowtórnościczyepigońskimcharakterzefilozofiiErna.Pamię-
taćtrzeba,żebyłonprzedewszystkimhistorykiemfilozofii,aniefilozofem
systematycznym.Formułowałiwypowiadałwłasnemyśli,badając
ikomentując,aczęstokrytykującpoglądyinnych.Obszarjegozaintereso-
wańbyłzaisteimponujący:odfilozofiistarożytnejpoprzezmyślwczesno-
chrześcijańską,dokrytycznychstudiównadnowożytnymracjonalizmem,
włoskimontologizmemXIXwieku,ażpofilozofięwspółczesną,zarówno
rosyjską,jakizachodnią.Wtymsensiemożnagonazwaćfilozofującym
historykiemfilozofii.Wreszcie,trzebamiećnauwadze,żezmarłwcześnie
14D.Stäglich,VladimirF.Ern(1882-1917).SeinphilosophischesundpublizistischesWerk.Ein
BeitragzurRussischenGeistesgeschichtedesbeginnenden20.Jahrhunderts,Bonn1967.
15W.F.Ern.Proetcontra.Licznost’itworczestwoWładimiraErnawocenkierusskichmyslitielej
iissledowatielej.Antołogija,red.A.A.Jermiczew,Sankt-Pietierburg2006.
