Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
OCZYSZCZENIEPRZEZBURZĘ.WŁODZIMIERZERNIMOSKIEWSCY…
PorewolucjibolszewickiejEugeniuszTrubieckojopuściłMoskwę
zfałszywympaszportemiudałsięnapołudnieRosjidokontrrewolucyjnej
ArmiiOchotniczej.Tamzmarłnatyfusnapoczątku1920roku.Intelektualny
problemwojnytowarzyszyłmudokońca,czemudawałwyrazzarówno
wpublicystycekierowanejdożołnierzyarmiigen.Denikina,jakiwostat-
nichrozdziałachSensużycia(1918).WasylRozanowprzeniósłsięzPeters-
burgadopodmoskiewskiejmiejscowościSiergiejewPosad,słynnejzŁawry
Troicko-Siergiejewskiej.Wostatnimokresieżyciatowarzyszyłmuo.Paweł
Fłoreński(1882-1937),przyjacielErnaodlatgimnazjalnych.Rozanowumarł
wroku1919,ajegotekstynadaldotyczyłytematurewolucjiiwojny.Najdo-
bitniejszytegoprzykładstanowiostatniedziełoApokalipsanaszegoczasu
(1918),wktórympróbowałdociechistoriozoficznegosensu,araczejbezsen-
su,rewolucji,wojnyicałychdziejówRosji.SergiuszBułgakowwroku1918
przyjąłślubykapłańskie,ajegozainteresowaniaintelektualnewcorazwięk-
szymstopniukoncentrowałysięnateologii.Ważnymtekstem,wktórym
podjąłnamysłnadwojnąirewolucją,byłobszernycykldialogówNauczcie
bogów,włączonydosłynnegoalmanachuDeprofundis(Izgłubiny,1918).
TekstBułgakowabyłjednocześniekrytycznąiniepozbawionąironiianalizą
krachuneosłowianofilskichprzekonańinadziei.Myślę,żewartojeszcze
dodać,żemyślicielpowróciłdotematykiwojennejwszkicunapisanym
podczasdrugiejwojnyświatowej,próbującprzedstawićzaryssofiologii
wojny(Rozmyślaniaowojnie-wydanedopierowlatach90.XXwieku).
ZkoleiwtwórczościBierdiajewawątekwojnyprzewijałsięnieustannie
wniemalkażdymzjegodzieł,począwszyodpierwszychemigracyjnych
publikacji,wprostwyrastającychzdoświadczeniawojnyirewolucjioraz
obszernieonichtraktujących.Myślętu,oczywiście,oSensiehistorii(1923),
Filozofiinierówności(1923)iNowymśredniowieczu(1924).Wistociewielepo-
jawiającychsiętammyślizostałojużnakreślonychwlatach1914-1918
imożnajeodnaleźćwpełnejbądźrudymentarnejpostaciwzbiorzeLosRosji
(1918).Wydajesię,żepocząwszyodtegotomu,problematykawojnykonse-
kwentniepojawiałasięwtwórczościBierdiajewa,ażpoostatniewypowie-
dzipublicystyczne,dotyczącekolejnejjużwojnyświatowej,jakądanebyło
przeżyćfilozofowi.RównieżywotnybyłWiaczesławIwanow,którytakże
zmarłpozakończeniudrugiejwojnyświatowej.Niepowracałjednakdo
problematykiwojennej.Alewartozwrócićuwagęnajegoartykułzpaź-
dziernika1917rokuMakiawelizmimasochizm,będącywnikliwąipozbawio-
nązłudzeńanaliząbolszewickiejpropagandyantywojennejiniemieckich
wpływówwRosji.Wielkipoetawykazałsięwnimniezwykłąpolityczną
przenikliwościąistanowczościąwformułowaniusądów,którejskądinąd
częstomubrakowało.
Jednymzcelówmojejpracyjestukazaniedoniosłościpierwszejwojny
światowejdlamyślirosyjskiej,iszerzej:dlakulturyintelektualnejXXwieku.
Rosyjscyfilozofowieniestanowilipodtymwzględemżadnegowyjątku,
aichrozważaniadoskonalewspółbrzmiąznamysłem,jakigorączkowo
