Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
OCZYSZCZENIEPRZEZBURZĘ.WŁODZIMIERZERNIMOSKIEWSCY…
początkowozatymrodzajemobrazowaniaukrylisiępolitycywszystkich
walczącychstron,którzydowojnydoprowadziliibylizaniąodpowiedzial-
ni,alepragnęlizrzucićzsiebiewinę,podkreślającnadludzki,quasi-
-naturalnyalboboskicharaktergwałtownychiniepowstrzymanychproce-
sów2.Wojna-głosiłobytakieprzekonanie-musiałanadejśćniczymgrom
znabrzmiałejburząchmury.Takirodzajporównańprzyjąłsięszeroko
iokreśliłcharakterwyobraźnipolitycznejihistorycznejzarównoówczes-
nychpokoleń,jakinastępnychgeneracji.Wśródwszystkichmetafornajle-
piejznaną,ainajtrafniejszą,jaksądzę,formułę,oferujetytułsłynnegodzieła
ErnstaJüngera,jegodokumentalnejprozyWstalowychburzach(InStahlgewit-
tern,1920).
Przykładytakichmetaformożnamnożyćwnieskończoność,znajdującje
wtwórczościwszystkichwalczącychwtejwojnienarodów.Alejużsamo
uświadomieniesobieznaczeniaipowszechnościtejsymbolikiwyjaśniasens
frazyużytejprzezemniewtytuleniniejszejpracy."Oczyszczenieprzezbu-
rzę”-towyrażenie,jakiezaczerpnąłemzpismWłodzimierzaFrancewicza
Erna(1882-1917),któregoideeikoncepcjestanowiąpierwszoplanowy
przedmiotmoichposzukiwańidociekań.Oczywiście,nieonjeden-cojuż
wiemy-odwoływałsiędotegorodzajuporównań.Chciałbymwtymmiej-
scuprzywołaćkolejneformułyinnychmyślicieli,którychpoglądyuważam
zaważnezarównowkontekściemyślisamegoErna,jakidlawątkówpo-
dejmowanychprzezemniewtejksiążce.ItakWiaczesławIwanow(1866-
-1949)widziałwwojnie"wicherwieku”.Pisałteżwcharakterystycznym
dlasiebiepodniosłymstylu-byłwszakjednymznajwybitniejszychpoetów
rosyjskichXXwieku-o"huraganieponadludzkiegorytmudemonówhisto-
rii”.SergiuszBułgakow(1871-1944)mówiło"duchowymtrzęsieniuziemi”,
"pożarzecywilizacji”,"pożarzemieszczaństwaikomfortu”.KsiążęEuge-
niuszTrubieckoj(1863-1920)patrzyłnawojnęjakna"sądognia”,awtek-
stachWasylaRozanowa(1856-1919)częstowracałyokreślenia"wicher”
i"burza”.ZkoleiMikołajBierdiajew(1874-1948)pisałnaprzykłado"poża-
rzeświata”alboo"oczyszczającymogniu”.Niejestto,oczywiście,wylicze-
niekompletne,alespełniadwainnecele.Popierwsze,jużprzywołanietych
kilkuzwrotówprzybliżanieconastrojeiideezwiązanezintelektualnąre-
cepcjąpierwszejwojnyświatowej.Podrugie,określakrągosób,których
poglądyipostawybędęanalizowałwkolejnychrozdziałach.
Albowiemniechcęograniczaćsięjedyniedorekonstrukcjistanowiska
Erna,chociażtojegokoncepcjetworząośkonstrukcyjnąmojejpracy.Jej
tematizakrespomyślanyjestszerzej.Chciałbympoprzezzbadanieokreślo-
negofragmentudziejówrosyjskiejmyślifilozoficznejukazaćszersząten-
dencjęświatopoglądowąorazzwiązanyzniązespółideihistoriozoficznych,
religijnychipolitycznych,którekrótkoprzedwojnąiwczasiejejtrwania
stałysięwspólnąplatformąideowądlakręguelityintelektualnejzwiązanej
2N.Ferguson,ThePityofWar,NewYork1999,s.XXXV.
