Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Niezamilkłemuzy
11
zmoskiewskimwydawnictwem"Put’”.Skupiamuwagęnaświatopoglądzie
myślicieli,którzyprzezwspółczesnychbyliokreślanijako"neosłowianofile”,
"nowisłowianofile”czy"moskiewscyfilozofowiereligijni”3.Przywszystkich
różnicach,jakiedzieliłyichwpoglądachnaposzczególnezagadnienia,two-
rzylioni,aprzynajmniejtakbylipostrzegani,wmiaręspójnąpłaszczyznę
ideową;apomimopolemik,jakiezesobąprowadzili,współdziałalidość
zgodnie,zarównowramachMoskiewskiegoTowarzystwaReligijno-Filo-
zoficznego,jakiwydawnictwa"Put’”czyTowarzystwaKulturySłowiańskiej.
Mojapracaniejestaniklasycznymstudiumpoglądówjednegomyśliciela,ani
próbąideowejmonografiijednegośrodowiska,działającegowlatach1914-
-1918.ChciałbymdziękiprzedstawieniupoglądówErnaibliskiegomukręgu
filozofówzarysowaćpewienstansamowiedzyelityumysłowejpaństwaca-
rówdobyWielkiejWojny.Wtymsensiejesttonarracjanatematpróbposzu-
kiwaniasensuwojnyirosyjskiegowniejudziału,jakteżsensuhistorii
wogóle,którepodejmowaliwybitnirosyjscyfilozofowieXXwieku.
Uważamprzytym,żeichdociekaniairefleksjenatentematmajązna-
czenieuniwersalne;sąnietylkoistotnymiciekawymelementemdziejów
rosyjskiejfilozofii,aletakżewyrażająpewnepowszechneprzekonania
ipostawyzwiązaneztymnajważniejszym,jakczęstosięuważa,wydarze-
niemubiegłegostulecia.Wtymsensierekonstrukcjapewnegoepizoduinte-
lektualnejhistoriiprzedrewolucyjnejRosjimożebyćpomocnawukazaniu
nieprzemijającegoznaczeniapierwszejwojnyświatowej,którawywołała
procesyiprzemianyodecydującymwpływienakształtnowoczesnego
świata.Byławydarzeniemfundamentalnym,któregoznaczenie,takżedla
kształtowaniasięmyślifilozoficznej,możesięrównaćjedyniezoddziały-
waniemWielkiejRewolucjiFrancuskiejnarzeczywistośćpolityczną
ikulturalnąkolejnychstuleci.Wybitnyznawcatejostatniej,FrançoisFuret,
wyraziłtowystarczającodobitnie:
Wojna1914rokucałkowiciezmieniłażyciewEuropie:jejgranice,reżimy,na-
stroje,nawetobyczaje.Takgłębokoprzeniknęławspaniałącywilizacjęnowożyt-
ną,żeanijedenjejelementniepozostałwdawnejpostaci.Byłazwiastunem
upadkuowejcywilizacji,symboluświatowejpotęgi,jednocześniebędącpocząt-
kiemokrutnegowieku,wktórymprzyszłonamżyć:wiekupełnegosamobój-
czych,gwałtownychdziałańnarodówisystemówpolitycznych4.
JednakwświadomościpotocznejWielkąWojnęrychłoprzesłoniłykon-
fliktypolitycznedwudziestoleciamiędzywojennegozrosyjskąrewolucją
iwojnądomowąnaczele,aprzedewszystkimskalaofiariokrucieństw
drugiejwojnyświatowej.Ztakiejperspektywywojnazlat1914-1918mogła
3WyjątkiemjestRozanow,nietylkodlatego,żedoroku1918mieszkałwstolicynadNewą,
aleprzedewszystkimzewzględunakrytycznydystans,jakistaralisięzachowaćwobecniego
wymienieniwyżejmyślicieleiśrodowisko"Puti”jakocałość.Onsamjednakpodkreślałide-
owąbliskośćwzględemneosłowianofilstwaimoskiewskichfilozofów.
4F.Furet,Przeszłośćpewnegozłudzenia.EsejoideikomunistycznejwXXwieku,przeł.
J.Górnicka-Kalinowska,M.Ochab,Warszawa1996,s.35.
