Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Niezamilkłemuzy
13
Mójzamiarjestopartynacharakterystycznejdlahistoriiideipodwójnej
perspektywiebadawczegooglądu.Zjednejstronychodzioto,abyodtwo-
rzyćizrozumiećpewneokreślonezjawiskodziejowe,któremożesięobiek-
tywizowaćwróżnychformach,naprzykładjakoteorianaukowa,program
polityczny,wizjafilozoficzna,dziełoliterackieitd.,będącychwyrazemusys-
tematyzowanychprzeświadczeń,czyliświatopoglądów.Alechodziteżoto,
abyprzezpryzmatzrekonstruowanegoipoddanegoanalizieprzedmiotu,
którywkońcuizbiorczonazywasię"historią”,amożeraczejprzezsamakt
badaniahistorycznego,zgłębićipojąć,lubchoćbytylkouświadomićsobie,
pewnepytaniaocharakterzeuniwersalnym,bynakońcudojśćdoproble-
mówfundamentalnych-pytańosensżycia,senshistorii,dobroizło,spra-
wiedliwość…Oczywiście,historiaideinieprzynosiżadnychostatecznych
rozstrzygnięćtychproblemów,aichformułowanieniejestjejzadaniem.
Przeciwnie,analizującróżnesposobyoglądania,przeżywaniaiopisywania
światawichhistorycznejzmienności,zdajesiępotwierdzaćaksjologiczny
pluralizmibyćmożejedynąludzkąmądrość,któramówi,żenatymświecie
wszystkojestróżneinicniejestproste.Zdrugiejjednakstrony,ztejwielo-
ścidoświadczeńiichintelektualnychodzwierciedleń,wyłaniasięzadziwia-
jącostałykrągpytańiproblemów,towarzyszącychludziomodzaraniaich,
jeślinieświadomego,tonapewnofilozoficznegożycia.
Zamysłmojejpracywypływazdwóchniezbytoryginalnychprzekonań
(alepodobnobrakoryginalnościtosignumprawdy).Popierwsze,katastrofy
iburzedziejowerozbudzająipodnosząnawysokipoziomludzkąrefleksję.
Siejącwkołozniszczenie,burzączastanyporządekświataipodważającsens
ludzkiegożycia,zmuszająludzidoponownegoipogłębionegonamysłu,
wktórymprzebijasiępragnienieodnalezieniarozumnegoładu.Wprze-
świadczeniutakimpobrzmiewaHeglowskidystansdoepokpokojujako
pustychkartdziejóworazobserwacja,żeznaczącedziełaludzkiejmyślisą
częstozwiązanezwielkimiigwałtownymiprzemianamihistorycznymi
wformiewojenbądźrewolucji.Pojawiająsięwokresachkryzysówlubza-
razponich.Podrugie,sądzę,żerosyjskamyślfilozoficznabyłaszczególnie
predestynowanadoszukaniaintelektualnychformdlawyrażenianastrojów
iprzeżyćpowiązanychzdoświadczeniempierwszejwojnyświatowej,
wktórejodsamegopoczątkuwidzianokoniecstaregoświatainarodziny
nowegowieku.Wystarczytylkowskazaćcharakterystycznedlamyślirosyj-
skiejnagromadzenieorazważkośćwątkówkatastroficznychieschatolo-
gicznych.Katastrofizm,eschatologizm,chrześcijańskipesymizm,wychyle-
niewprzyszłośćtobardzoczęstoijaknajbardziejzasadnieprzypisywanejej
cechy.Jużchoćbyztegowzględu,zpowoduswoistegowyczulenia,specy-
ficznegonastawienia,któreujawniłosięwfilozofiirosyjskiejwmomenciejej
narodzin,wojennyArmagedonrozpoczętywroku1914(którydlaRosjinie
skończyłsięczterylatapóźniej)stanowiłpotężnybodzieciwyzwanie,obok
któregoniesposóbprzejśćobojętnie.Jesttobyćmożenajbardziejprzema-
wiającedowyobraźni,choćbyskaląofiaridramatyzmemwydarzeń,uza-
