Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
OCZYSZCZENIEPRZEZBURZĘ.WŁODZIMIERZERNIMOSKIEWSCY…
sadnienietezy,żerozwójkulturyrosyjskiejwiązałsięniezwyklemocno,co
najmniejodroku1812,zwojnamitoczonymiprzezimperiumcarów6.
Czymiałobyztegowynikać,że"wczaswojnymuzymilczą”?Lektura,
jakąproponujęCzytelnikowi,wydajesiępodważaćstanowczośćstarożytnej
maksymy.Przedewszystkimwartorozważyćsamfenomengrupymyślicie-
li,októrychbędzietumowa.Araczej,należałobypowiedzieć,"środowi-
ska”,bołączyłoichdużowięcejniżtylkojednośćmiejscaiczasu.Grupata
byłaorganiczniezwiązanaztrzemaważnymizjawiskamiwkulturzeinte-
lektualnejprzedrewolucyjnejRosji.Popierwsze,mamnamyślifenomen
towarzystwreligijno-filozoficznych,jakieporewolucji1905rokuzaczęły
powstawaćwnajwiększychmiastachimperium.Zwłaszczatrzyośrodki
odegrałyistotnąrolęwintelektualnejhistoriiRosji:petersburski,moskiewski
ikijowski.Towarzystwabyłyorganizacjamispołecznymi,zakładanymidla
celówedukacyjno-naukowych,któreszybkostawałysięcentrami"myśli
religijno-filozoficznejiposzukiwańduchowych”7.Aleichznaczenienie
ograniczałosiędotegotylkowymiaru.Istotnejesttakżeto,żezczasem
stawałysięważnymiośrodkamiżyciapolitycznego,stanowiącdogodne
miejscedonieskrępowanejdyskusjiiwymianyidei.Mojapracapoświęcona
jestkręgowiosób,którepowołałydożyciaMoskiewskieTowarzystwoReli-
gijno-FilozoficzneimieniaWłodzimierzaSołowjowa(MTRF)iodsamego
początkuażdokońcajegoistnieniazasiadaływjegowładzach.LosyErna,
Bułgakowa,TrubieckojaiIwanowa(od1913r.)byłyściślezwiązaneztym
stowarzyszeniem.
Tasamagrupa(Ern,Trubieckoj,BułgakowiBierdiajew)weszławskład
komiteturedakcyjnegowydawnictwa"Put’”,którepowstałow1910roku
jakowpewnymsensienaturalnyrezultatdziałańMTRFijegoorgan8.Pod
względemideowymipolitycznymwydawnictwostałosięważnymośrod-
kiemchrześcijańskiejinteligencjiopoglądachkonserwatywno-liberalnych,
zbliżonymdoprawegoskrzydłapartiikadetów(jednymzjejzałożycielibył
EugeniuszTrubieckoj).Wśródzasadniczychzadań,jakiepostawilisobie
związaniznimmyśliciele,byłoposzukiwanienowychformdlarosyjskiej
świadomościnarodowej,wktórejnowoczesnypatriotyzmłączyłbysię
6Zob.J.H.Billington,Ikonaitopór.Historiakulturyrosyjskiej,przeł.J.Hunia,Kraków2007,
s.355-356.
7M.Bierdiajew,Rosyjskaidea,przeł.J.C.-S.W.,Warszawa1999,s.247.Winnymmiejscufi-
lozofwspominał:"Towarzystwareligijno-filozoficznewypracowałyswójwłasnystylstawiania
irozpatrywaniaproblemów.Każdyproblembyłrozpatrywanypodkątemwartościduchowej;
wkażdymproblemie-filozoficznym,kulturowym,społeczno-historycznym-postrzegano
religijnąosnowę.Sporytoczononabardzowysokimpoziomie”.Idem,Autobiografiafilozoficzna,
przeł.H.Paprocki,Kęty2002,s.142.
8
Je.Gollerbach,Kniezrimomugradu:Rieligiozno-fiłosofskajagruppa“Put’”(1910-1919)
wpoiskachnowojrusskojidienticznosti,Sankt-Pietierburg2000,s.13,22iin.Jesttowyczerpująca,
opartananiepublikowanychwwiększościarchiwaliach,monografiawydawnictwaiskupione-
gowokółniegokręgumyślicieli.
