Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
OCZYSZCZENIEPRZEZBURZĘ.WŁODZIMIERZERNIMOSKIEWSCY…
SzczególnienieufamsłowianofilstwuBułgakowa,BierdiajewaiErna;jeśli
pragnąwciążczynićzeńsztandar,toniechrobiątowtomiezbiorowym,gdzie
moichtekstówniebędzie.Mójstosunekdosłowianofilstwajestzbytzłożony,
ażebymmógłpoprostuiśćpodsłowianofilskimsztandarem,niewyjaśniwszy,co
wnimodrzucam,acoprzyjmuję11.
Jakwidać,wbrewzastrzeżeniomsamegoBierdiajewa,Trubieckojbez
cieniawątpliwościzaliczałgodoobozusłowianofilów.Takaopiniaumocni-
łasięirozpowszechniła,kiedyBierdiajewopublikowałwwydawnictwie
"Put’”monografiępoświęconąAleksemuChomiakowowi.Wieluczytelni-
ków,wtymksiążę,doczytałosięwniejmanifestunowegosłowianofilskiego
mesjanizmu12.JednaklosBierdiajewabyłteżudziałemTrubieckoja,którego
równieczęstouznawanozaneosłowianofila,choćzzastrzeżeniem,żejego
stanowiskoniebyłotakjednoznaczneidoktrynerskie,jakjegowspółpra-
cowników.
Pozabezpośrednimkręgiem"Puti”zaneosłowianofilauznawałsięRo-
zanow,któryodsamegopoczątkuwykazywałdużezainteresowanietąini-
cjatywąedytorskąichęćdalekoidącejkooperacji.Alenawetnajbardziejmu
przychylnimoskiewscyfilozofowie,tacyjakBułgakow(zresztąbyłygimna-
zjalnyuczeńRozanowa)czyErn,mielisporowątpliwościzewzględuna
skandalicznąreputacjępetersburskiegoautora.Mogłaniepodobaćsięim
jegowspółpracazprasąskrajnieprawicową,antysemicką,antypolskąiczę-
stobliskąszowinizmowiCzarnychSotni.Takąopinięmiałamiędzyinnymi
gazeta"Nowyjewriemia”,którejbyłwieloletnimredaktorem.Podejrzliwie
traktowalitakżeideowyindyferentyzmpublicystyczęstozmieniającegopo-
glądyiniezważającegonakoherencjęikonsekwencjęswychprzekonań.Prze-
ciwkokontaktomzRozanowemstanowczowypowiedziałsięTrubieckoj,
iniktniemiałszczególnejochotyprzekonywaćgodozmianyzdania.Mimo
żeniedoszłodowspółpracy,Rozanownieustanniepodkreślałswąideową
bliskośćisympatiędla,jakpisał,"młodegomoskiewskiegosłowianofilstwa”,
któreczęstobrałwobronęnaprzykładprzedatakamiBierdiajewa13.
Azatem-pouwzględnieniupowyższychzastrzeżeń-poglądyErna
chciałbymtraktowaćjakoprzyczynekdorekonstrukcjiideineosłowianofil-
skich,formułowanychwkręguwydawnictwa"Put’”iMoskiewskiegoTo-
warzystwaReligijno-Filozoficznego.Jednocześniemogąonesłużyćukaza-
niupostawiprzemyśleńrosyjskichfilozofówreligijnychwobliczupierw-
szejwojnyświatowej.Należywtakimrazieodpowiedziećnapytanie,
dlaczegowłaśnietegofilozofauznałemzapostaćwielkiejwagi,czyniąc
11ListdoM.K.Morozowejz14III1911roku.Cyt.za:Wzyskujuszczijegrada…,s.366.
12Zob.Je.N.Trubieckoj,Staryjinowyjnacyonalnyjmessyanizm[w:]idem,Izbrannoje,Moskwa
1997(artykułtenbyłrównocześniepolemikązBułgakowemijegotekstemRozmyślaniaonaro-
dowości).
13Zob.np.polemiczneartykułyRozanowazroku1916,przedrukowanew:N.A.Bierdiajew,
Mutnyjeliki,Moskwa2004,s.338-390(byłatokrytykaBierdiajewowskiegocykluTypymyśli
religijnejwRosji).
