Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŻycieLudwikaFleckawPolsceLudowej
35
utrudnionyprzezfakt,żewzoremsowieckimwładzekomunistycznewykorzy-
stywałyzastanyantysemityzmjakobrońwwalcepolitycznej,podsycającgo.
OficjalnahistoriografiaprzemilczałahistoriępolskichŻydów,aproblemanty-
semityzmustanowiłtemattabu72.Poroku1989rozpoczętorekonstruowanie
żydowskiejprzeszłościkrajuibadaniahistorycznemającenaceluocalenieprzed
zapomnieniemtego,coprzestałoistnieć73.
ZastanawiającsięnadprzyczynamiwyjazduFleckazPolski,niewolno
więczapominać,żelata1955–56przyniosłyzesobąsterowanąprzezpartięfalę
antysemityzmu,acozatymidziedrugąztrzechwielkichfalemigracjipolskich
Żydówpowojnie.Wceluzłagodzeniakryzysupolitycznegotamtychlatpartia
wybrałametodę,którawymagałakozłaofiarnego:posłużonosięargumentem
osobistejodpowiedzialnościzabłędystalinizmuioskarżonourzędnikówzeSłuż-
byBezpieczeństwaisłużbodpowiedzialnychzapropagandę,kładącszczególny
nacisknaludzipochodzeniażydowskiego.Impulsantysemickibyłwroku1956
natylewyraźny,żeniektórzyintelektualiści,naprzykładLeszekKołakowski,
oficjalnieprzednimprzestrzegali74.TakżeHugoSteinhausmówiwswoichwspo-
mnieniachonarastającychwPolscenastrojachantysemickich,którebyłyprzy-
czyną,dlaktórejwieluŻydów,międzyinnymiFleckowie,wyjechałozPolski.
Sugerujeprzytym,żeszczególnieostroprześladowanoludzizkręguHirszfelda
ipodajeinnejeszczeprzyczynyprzemawiającezadecyzjąoemigracji:
Nowaeraprzyniosłanowyobjaw:antysemityzm.Wnajlepszymrazieogranicza
sięondopisaniaobelgnadrzwiachmieszkańidotelefonicznychwyzwisk,ale
np.wDzierżoniowiedzieciżydowskiebojąsięchodzićpoulicachbezrodziców,
awładzemiejskieodpowiedziałydeputacjiGminyWyznaniowej,żeniemajączasu
zajmowaćsięŻydami.UmowazZSRRsprowadzacotydzieńtysiąceludzizSowie-
tówdoPolski;dlaŻydówpolskichzamieszkałychwSowietachnawetwdrugim
72Jakoprzykładmożeposłużyćfakt,żewspomnieniaSteinhausaukazałysięwnie-
ocenzurowanejformiedopierow2002roku.
73Znamiennymprzykłademtychstarańsądziałania(wystawy,spektakleteatralne,
rekonstruowanielokalnejhistoriiŻydów,pracazmłodzieżąinauczycielami,próbyartystycz-
nejprezentacjizniszczonegodziedzictwaiposzukiwaniaprzezsztukęśladówzapomnianego
świata)ośrodkówPograniczezSejniBramaGrodzkazLublina.Sątoświadectwagłębokiego
rozrachunkuzprzeszłościąipróbyuświadomieniagłębokiejstraty.WPolscejestteżwiele
przykładówpowrotudotradycjiżydowskiejwsferzekomercyjnej,oczymświadcząchociażby
niezliczonerestauracjezkuchniążydowskąimuzykąklezmerską.
74LeszekKołakowskinapisałwroku1956krótkitekstoantysemityzmie:nElemen-
tarnymwarunkiemkrwawychpogromówżydowskich,rzeziiokrucieństwbyłazawsze
społecznaatmosferaemocjonalna,tolerującaantysemityzmnawetwnajbardziejzłagodzonej
irozwodnionejpostaci.Systemdyskryminacjiinieufnościchoćbyzgołanapozórniegroźnych,
wszędzietam,gdziepóźniejrodziłysięzbrodnie,kumulowałzawszerezerwuarydestrukcyjnej
energiispołecznej,któreżywiłyihodowałyzbrodniarzy”,por.L.Kołakowski,Antysemici.5tez
nienowychiprzestroga,nPoprostu”1956,nr22,s.1,7.
