Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
brakurecepcjiwęgierskichtekstówpoświęconychZagładzie.Jeśliprzyjrzymy
sięliścienazwiskpisarzyprzywoływanychwipo2002rokuwmonografiach,
skądinądświetnych,badaczy,dostrzeżemystałyrepertuar:MiklósRadnóti,
JánosPilinszky,MáriaEmber,ImreKesziiPéterNádas.
Nietrudnoodpowiedziećnapytanie,skądnaliścienpisarzyholokausto-
wych”wzięlisięwłaśnieciautorzy.Byłtoowocniezwykleskutecznychzabie-
gówpolitycznych,najpierwstalinowskich,apóźniejkomunistycznych.Tuż
powojniedlatwórcówpochodzeniażydowskiego,czylireprezentujących
nurtmieszczańskiorazwszystkichwrogówsystemu,ogłoszononaWęgrzech
silencium,którewpraktyceoznaczałozakazdrukuorazpodejmowaniaprzez
nichpracywszerokorozumianejkulturze.Jeśliktośznichuparciechciał
utrzymywaćsięzliteratury,kończyłjakotłumaczksiążekdladziecilublektor
wewnętrznywwydawnictwie.Skutkisilenciumdefinitywnieprzypieczętowała
monumentalnapublikacjasześciotomowejAmagyarirodalomtörténete[Historii
literaturywęgierskiej]w1966roku,bodojejostatniegotomu,prezentujące-
goliteraturęlat1919-1965,trafiliwyłącznietwórcyuznanizanbezpiecznych”
zpunktuwidzeniapolitykipartyjnej.
Wskromniereprezentowanejgrupiepisarzypochodzeniażydowskiego
znalazłsięm.in.MiklósRadnóti,choćautorzypodręcznikaodnotowalijedynie,
żenzginąłjakoofiaraprześladowańrasowych”9.Jegowybitneutworytworzą-
cekorpusBorinotesz[NoteszBor],napisaneprzedrozstrzelaniem,podczas
MarszuŚmierci,komentowanoogólnikowymistwierdzeniami:ntonwierszy
pełenrezygnacji”,ndoostatniejchwilimiałtrzeźwyogląd”czyntworzyłzna-
newszkołachpoetyckichpołączeniaimpresjonizmuzekspresjonizmem”10.
Zamiastwyjaśnienia,dlaczegoRadnótinazywałsiebienpoetąwęgierskim”
(achciałwtensposóbpodkreślić,żetraktujeswójnżydowskilos”jakolos
narzuconyprzeznustawyżydowskie”),pojawiłysiętezydotyczącejegoprze-
konańpolitycznych:nRadnótisympatyzowałzmarksistami,ajegopoglądy
były,bezdyskusyjnie,prosocjalistyczne”11.
Wtymnajważniejszym,bojedynym,podręcznikukształtującymświado-
mośćczytelnicząpoddyktandopartii,anadodatekuchodzącymzarzetelne
źródłowiedzypróżnoszukaćosobnegozagadnienia,jakimbyłabyliteratura
powstaławlatach1944-1945.MamyzatorozdziałMagyarirodalomafasizmus
ellen[Literaturawęgierskawobecfaszyzmu],skupionywokółpatriotycznych
pisarzykatolickichifrontuludowego.Wpublikacjipojawiająsiępojedyncze
wzmiankioksiążkachporuszającychtematżydowskiegodoświadczeniapod-
czasIIwojnyświatowej,aleitamdominujestylistykaomowni–zamiastsłowa
nżydowski”używasięprzymiotnikanwojenny”.OpróczRadnótiegowymienia
9Amagyarirodalomtörténete,szerk.SzabolcsiM.,t.VI,Budapest1966,s.539.
10Ibidem,s.541.
11Ibidem,s.542.
11
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
