Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
łemwyczerpująco,jaksądzę,ibardzojasnojużwkońcuroku19892,
dziśzaśjestonaprzedmiotemkrytyk,doktórychniewielemogędodać
iktóre-zczymsięzgadzam-traktująjąjakopartięantysystemową,
niemieszczącąsięwramachliberalnejdemokracji,cowyłączajązza-
kresusprawporuszanychwniniejszymtomie.Klamrąłączącąteksty
zebranewtrzeciejczęścitejksiążkisąbowiemrozliczneprzejawy
prawicowegoskrzywieniawewnątrzistniejącegosystemu,anieprawi-
cowakontestacjategosystemuzpozycjizewnętrznych.Dlazrozumie-
nialosówtradycjiliberalnejwPolscemato,moimzdaniem,znaczenie
podstawowe.Ozewnętrznychzagrożeniachkonstytucyjnegoustroju
RPtrzebaoczywiścienieustanniepamiętać,alekoncentrowaniesię
wyłącznienanich(doczegowiększośćdziennikarzymawyraźną
skłonność)ułatwiałobyzamykanieoczunawewnętrzneschorzenia
ustroju,dużoniebezpieczniejszedlajegowewnętrznejlogikiiaksjo-
logiiniżatakizzewnątrz.
Napytanieogłówneźródłotychwewnętrznychzagrożeńodpo-
wiadamwskazaniemnazrozumiaływprawdzie,aletragicznywskut-
kachbłądpolitycznytwórcówIIIRP.Polegałonnalegitymizowaniu
niepodległejPolskinieodwołaniemsiędonajlepszychtradycjilibe-
ralnejdemokracji(naktórepowoływanosięzwyklezdawkowora-
czejideklaratywnie),alekarykaturalnąprzeważniewersją‘antyko-
munizmu’(velnpaleoantykomunizmu”,jaknazywałtoAdamMich-
nik),notorycznieutożsamianegoznantypeerelizmem”,awięcznega-
cjącałego(jakżezróżnicowanegoprzecież!)dorobkuPolskiLudowej.
NiektórzyideologowieIIIRPteoretyczniezgadzalisięwprawdzie
zdiagnozą,żePRLreprezentowałanajmniejortodoksyjnąinajmniej
represywnąwersjęndemokracjiludowej”,alemimotostarannieuni-
kaliwyprowadzeniastądlogicznegowniosku,żepaństwotowłożyło
wymierny,pozytywnywkładwprocesfaktycznegoodchodzeniaod
założeńnrozwojukomunistycznego”.Przyczynategozaniechaniabyła
ewidentnaimoralnienienajpiękniejsza,chodziłobowiemwgruncie
2Zob.A.Walicki,FromStalinismtoPost-CommunistPluralism:The
CaseofPoland,nNewLeftReview”,No.185,January1991,s.92-121.Tak-
żeA.Walicki,Sprawiedliwośćokresuprzejściowegoiwalkipolityczne,w:
tenże,Polskiezmaganiazwolnością,s.139-144.Zob.teżA.Walicki,Jak
robotnikówzdradziłyelity,w:tenże,Ointeligencji,liberalizmachioRosji,
s.261-269.
XI
