Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rzeczyozmonopolizowaniewszystkichzasługpatriotycznychdlawłas-
negoobozu.Wrezultacieosiągniętoniestetyznacznesukcesywwyma-
zywaniuzeświadomościspołecznejoczywistejniegdyśfundamental-
nejcezury,oddzielającejkomunistycznąmobilizacjęokresustalinizmu
odPRLpoPaździerniku1956,tj.wokresie,gdysocjalistycznapań-
stwowośćustabilizowałasięwPolscenabazieposttotalitarnegojuż
autorytaryzmu,świadomieuchylającsięodzadańnbudowykomuni-
zmu”.
Pisałemotymodsamegopoczątkunaszejtransformacjiustrojo-
wej,powtarzając,żepopaździernikowaPRLniebyłapaństwemkomu-
nistycznymnaniwsensiedoktrynalnym,aniwsensieefektywnego
«budownictwakomunizmu»,aniwreszciezpunktuwidzeniaaspiracji
iświadomościczłonkówpartii”3.Poglądtenuznanyzostałwewpływo-
wychkręgachnobozuposierpniowego”zaabsurdalnyiniewartpo-
ważnejdyskusji4.Zprzyjemnościąodnotowałemwięc,żeidentyczną
diagnozęsformułowałnałamachnPolityki”LudwikStomma.Cytuję:
nKomunizm,jeżelinawetniektórymsięmarzył,skończyłsięwPol-
scedefinitywniew1956roku.Jakiżtokomunizmznieupaństwowioną
ziemią,potężnymkościołem,tolerowanąmniejlubbardziejopozycją,
dekadenckąsztukąitd.?Koniazrzędemtemu,ktomipokażepolskie-
gobolszewikawlatach70.czy80.Niemcynazywalito,cosięwtedy
wPolscedziało,Realsozialismus.Pojęciekomunizmunieprzyszło
imdogłowynietylkozewzględunaniemożnośćdefinicyjną,aleteż
dlatego,żejakbywtedymieliopisaćustrójNRDczyRumunii,oAlba-
niiczymaoistowskichChinachniewspominając”5.
3A.Walicki,Niewinnymarksizm?w:tenże,Polskiezmaganiazwolno-
ścią,s.131.Cytowanytekst,opublikowanywnPolityce”20V1995,byłpo-
lemikązteząLeszkaNowaka,żekomunizmmarksistowskinłagodziłiuczło-
wieczałżyciewPRL”.Przeciwstawiłemtemupogląd,żenprawdziwejest
twierdzenieodwrotne:mimowszelkichswychfundamentalnychułomności,
PRL,jakoformapaństwowości,stworzyłarzeczywistośćspołeczną,wktórej
dokonywałsięprocesoswajania,łagodzeniairozmywaniakomunizmu-mimo
wszystkichzahamowańicofnięćtegoprocesu,wpełniuzasadniającychroz-
czarowaniaspołeczne”(tamże,s.132).
4Zob.T.WołekwrecenzjiksiążkiP
.Śpiewaka,Pamięćpokomunizmie
(Gdańsk2005),nPrzeglądPolityczny”,nr73-74,s.68-69.
5L.Stomma,Historiajakotowar,nPolityka”10X2009,s.112.
XII
