Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odtradycjidonowatorstwa,odtransgresjidoadaptacji...|19
Tenostatnizfilozofówiteoretykówtwórczościtransgresjęokreśliłjako-
czynnościinwencyjneiekspansywne,wykraczającepozatypowegranicedziała-
nia,toczynności,dziękiktórymjednostkalubzbiorowośćkształtująnowestruk-
turylubniszcząstrukturyjużustabilizowane,tworząwartościpozytywneiwar-
tościnegatywne.Czynnościtesąźródłemrozwojuiregresu99.
Koncepcjatawyodrębniahomotransgressivusa,czyliosobętwórczą,prze-
kraczającągranice,wynalazcęikształtującąnowestrukturyiwartości.Prze-
kraczajągranicepisarstwailekturynp.pisarzeeksperymentalni-twórcylite-
raturykombinatorycznej(np.RaymondQueneauczyGeorgesPerec,podejmu-
jącynp.takiegry,jak:tworzenietekstówbezokreślonychsamogłosekczyta-
kich,któresięczytataksamoodprzodu,jakinawspak).Działaniatransgre-
syjne,czyliświadomeprzekraczaniegranic(symbolicznych)iprzekształcanie
rzeczywistości,zabieganieoniezwykłość,aktywnystosunekdotworzywa,
jednorazowe,spontaniczne,nastawionenazmianę,pozostająwopozycjido
działańadaptacyjnych(celowych,powtarzalnych,planowanych,przewidy-
walnych)100.Transgresjamożemiećwymiarindywidualny(jednostkowy)
izbiorowy(masowy).
Podmioteksperymentujący(homoexperimentator101)podejmujeswoje
działaniazarównowsztucepisania,jakiodbioruczyinterpretacji,nadając
dziełomznaczenia.
Istotnajesttuteżmetodologiatwórczegodziałania-heurystyka(nars
inveniendi”,twórczerozwiązywaniezadańisztukaznajdowania),oznaczająca-
wiedzęosposobachprzygotowywania,urzeczywistnianiaiocenydokonańtwór-
czych,atakżewiedzęiumiejętnośćnabywaniaiprzekazutegorodzajuwiedzy
iumiejętności102.
Należyrównieżprzywołaćpojęcieinwentykijakodziedzinywiedzydotyczą-
cejprocesówpostawaniainnowacjiiopisującejsposobyposzukiwaniatwór-
czychrozwiązań(zwłaszczaważnesątakiemetodyiczynności,jak:adaptacja,
modyfikacja,rekonstrukcjaczyanalogia)103.
Działanietwórczeniejednokrotnieprowadzidomistrzostwa,zktórym
wiążesiętoposzautorytetuiświadectw104.
Wrozważaniachpodjętychwksiążceniemożnapominąćtakżezjawiska
kulturowego(dyscypliny,nurtu)zwanegocreativewriting,będącegopogra-
niczemteoriiliteratury,krytykiliterackiej,dziennikarstwairetoryki105,obej-
99Tamże,s.13.
100J.Kozielecki,Transgresjaikultura,Warszawa1997.
101Zob.:Homoexperimentator,red.D.Sobczyńska,P.Zeidler,Poznań2003.
102A.Góralski,Wzorcetwórczości,Warszawa1998,s.36.
103Por.:A.Kaufmann,M.Fustier,A.Drevet,Inwentyka,przeł.M.Wołodżko,Warszawa1975.
104Zob.:B.Bogołębska,Autorytetjakoargumentacjatopicznawpodręcznikachtwórczego
pisarstwa,[w:]Autorytetyinormy,red.D.Kowalska,Łódź2003,s.39-45.
105PisałotymJ.Dąbała,Tajemnicaisuspens,Lublin2004.
