Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
OdugodyhadziackiejdoCudnowa
Ugodaperejasławskaniespełniłanadzieipokładanychwniejprzez
hetmana,gdyżMoskwabardzoszybkopodjęładziałaniazmierzającedo
ograniczeniasamodzielnościUkrainy,traktującKozakówniejaksojuszni-
ków,alejakpoddanych.Kremlniechętnymokiempatrzyłnazbytdużą
swobodępolitycznąUkrainy.Żądałm.in.spisanialudnościzamieszkują-
cejterenykontrolowaneprzezKozaków,przedstawieniawykazupobiera-
nychpodatków,awkońcuzbieraniaichprzezurzędnikówcarskichiwpła-
caniabezpośredniodoskarbcamoskiewskiego.Wsierpniu1654roku
pojawiłysięnaciskinaduchowieństwoukraińskie,abyuznałonadsobą
władzępatriarchymoskiewskiego(kijowskametropoliapodlegaławtedy
Konstantynopolowi).PojawiłasięteżpropozycjazestronyMoskwysfor-
mowanianaUkrainiedziesięciupułkówpiechotydowodzonychprzezofi-
cerówcarskichorazwprowadzeniadomiastukraińskichwojewodów.Zcza-
semKremlzacząłpatrzećcorazbardziejnieprzychylnymokiemna
prowadzenieprzezB.Chmielnickiegosamodzielnejpolitykizewnętrznej
oraznasprawęobecnościoddziałówkozackichnaziemiachbiałoruskich
WielkiegoKsięstwaLitewskiego.Napoczątku1657rokuochłodzeniewsto-
sunkachkozacko-moskiewskich,widocznewdziałaniachMoskwyiCzeh-
rynia,sięgnęłozenitu.Wpływnatomiałapolitykazagranicznaobustron.
Polsko-moskiewskierozmowywWilnie-naktóreniedopuszczonodele-
gacjikozackiej-świadczyłyoignorowaniuprzezKremlinteresówKoza-
czyznyibyłykrachempolitykiwyzwoleniaspołeczeństwaUkrainyspod
władzykrólapolskiegoorazbudowysilnegoiniezależnegopaństwaopar-
tegonasojuszuzMoskwą.BohdanChmielnickiprzystąpiłwięcdobudowy
antypolskiejkoalicji,cozkoleibyłowsprzecznościzzałożeniamipolityki
cara,sprzymierzonegozRzecząpospolitą.Wartowtymmiejscuzaznaczać,
żejednymzwarunkówzawartegowNiemierzyukładubyłoto,żeAleksy
Michajłowiczmiałzostaćwybranynakrólapolskijeszczezażyciaobecnie
panującegoJanaKazimierza.UkładyzSiedmiogrodemiudziałwwojnie
przeciwkoPolscebyłyodpowiedziąChmielnickiegonawspomnianyukład.
Jednakhetmanniedążyłdozerwaniazcarem,chciałjedynieprzekształcić
ugodęperejasławskąwrównoprawnywojskowo-politycznysojusz
3
.
ijejtradycje.Studiaiszkice,red.M.WagneriJ.Wojtasik,Siedlce2004,s.125-139oraz
J.S.Dąbrowski,PrzedUpotopemH.SenatorowiekoronniwobecKozaczyznyiUkrainy
wlatach1654-1655,flZeszytyNaukoweUniwersytetuJagiellońskiego.Pracehistorycz-
nen,zeszyt130,2003,s.87-102.
3
V
.Gorobec),Gadćc!kaugoda1658rokuvkontekstimiźnarodnihrealij:proetcon-
tra,ZNTŚ,t.CCXXXVIII,1999,s.97;idem,Vigovs!kijiMoskva:politièniilûziïiisto-
riènirealii(upośukahperedumovruïni),w:Naèolikozac!koiderźavi(do400-rièèćvid
dnćnarodźennćBogdanaHmel!nic!kogo),Rivne1996,s.165-166.Zob.teżV.A.Smolij,
V.S.Stepankov,Derźavnaidećzakozac!koïdobi,w:Istorićukraïns!kogokozactva.Narisi
vdvohtomah,t.I,red.V.A.Smolij,Kiïv2006,s.249-251.
