Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
OdugodyhadziackiejdoCudnowa
promoskiewskichsympatii,szczególnienaLewobrzeżu.CzęśćKozaków
imieszczanokazywałaniezadowoleniezpolitykizagranicznejhetmana.
Sporowątpliwościwzbudzałasprawanastępstwa,corazbardziejaktualna
zpowodupogarszającegosięstanuzdrowiastaregowodza.Chociażjesz-
czewkwietniu1657rokustarszyznazgodziłasięwybraćnastępcę
B.Chmielnickiego(zostałnimszesnastoletnisynhetmański,Jurij
7
),dwór
moskiewskiliczył,żejegoprzedstawicielebędąmieliwpływnaelekcję
8
.
ŚmierćBohdanaChmielnickiegonastąpiławskomplikowanymdla
Ukrainymomencie.Naprzełomielipcaisierpnia1657rokuTatarzyspu-
stoszylipołudnioweziemieukraińskie,staczająclicznepotyczkizKoza-
kami.PodkoniecsierpniahospodarmołdawskiJerzyStefaninformował,
żehetmanikoronni,dowiedziawszysięośmierciChmielnickiego,zarzą-
dzilikoncentracjęoddziałówpodKamieńcemPodolskim.Powiadomiłteż
okonszachtachJ.RakoczegozPolakami
9
.Wiadomościtepotwierdziły
raportypułkownikabracławskiegoMichałaZeleńskiego,którydonosiłtakże
okoncentracjisiłtureckichnadDunajemiwzmożonejaktywnościTata-
rówwrejonieHumania
10
.
Sytuacja,wjakiejznalazłasięKozaczyzna,przerastałasiłymłodego,
zaledwieszesnastoletniegohetmana.Dlategowspieraćgomiałnajbliższy
współpracownikzmarłegoojca,IwanWyhowski,pisarzgeneralny.Począt-
kowonicniewskazywało,byobjęcierządówprzezmłodegoChmielnic-
kiegospotkałosięzesprzeciwem.SamWyhowskipisał26sierpnia1657
rokudowojewodyputywlskiegoNikityAleksjejowiczaZjuzina:flWm
chceszwiedziećkogoobiorąhetmanem,tomyślę,żewiadomotobie,iż
jeszczezażyciazmarłegocałastarszyznaobrałanaurządhetmańskijego
syna,JMPanaJurijaChmielnickiego,któryterazjesthetmanemn
11
.
JednakI.Wyhowski,któryzarazpośmierciB.Chmielnickiegoujął
wswojeręcesterrządów,odpoczątkustarałsięodsunąćmłodegohetmana
odwładzy.PrzebywającywCzehryniuposełszwedzkiGustawLilliecrona
7
M.Gruśevs)kij,op.cit.,s.1365-1373;V.S.Stepankov,Problemastanovlennćmo-
narhiènojformipravlinnćBohdanaHmel!nic!kogo,UIż,nr4,1995,s14-33;N.Jakowen-
ko,HistoriaUkrainydokońcaXVIIIwieku,Lublin2000,s.247.
8
W.P.Kikinwlutymmiałsprawdzić,ktomiałnajwiększeszansenabuławępośmierci
B.ChmielnickiegoiczyMoskwamożemiećwpływnakandydatury.JużjednakF.W.Bu-
turlindonosiłcarowi,żeKozacynieprzywiązująwagidopostanowieniakwietniowejrady
izgodząsięnazaproponowanąprzezcaraosobę.V
.Gorobec),Elita,s.150.
9
JerzyStefandoI.Wyhowskiego,Jassy26sierpnia1657r.,AktyJZR,t.IV
,nr1,
s.1-2.
10
M.ZeleńskidoI.Wyhowskiego,Raszków27sierpnia1657r.,ibidem,nr4,s.4-6;
A.IskrzyckidoI.Wyhowskiego,Humań2września1657r.,ibidem,nr5,s.6-7.
11
V.A.Smolij,V.S.Stepankov,Ukraïns!kanacional!narevolûcićXVIIst.,Kiïv1999,
s.212.
