Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstronęHadziacza
29
Wzrostnapięciawstosunkachkozacko-moskiewskichnastąpiłpoprzy-
byciudoCzehryniawysłannikówcarskich:stolnikaWasylaPiotrowicza
Kikina(luty1657roku)iokolniczegoFiodoraWasyliewiczaButurlina(czer-
wiec-lipiec1657roku).Kremlskrytykowałzbytsamodzielnąpolitykęhet-
mańską,zażądałwyjaśnieńorazwypełnieniaprzezKozakówzobowiązań
przyjętychnasiebiewugodzieperejasławskiej.Chodziłooprzekazywanie
doskarbucarskiegopodatkówzbieranychnaUkrainieorazwprowadzenie
załógiwojewodówmoskiewskichdomiastkozackich
4
.BohdanChmiel-
nickibroniłswojejkoncepcjipolitycznejiodrzuciłpretensjeMoskwy.Po-
sunąłsięnawetdoskrytykowaniapolitykizagranicznejdworumoskiew-
skiego.Wliściedocarapisał,żepoddałsięjemuniepoto,abywykonywać
rozkazy.GroŹniemusiałyteżzabrzmiećsłowa,żewobronieswobódko-
zackichpodniósłbuntprzeciwkokrólowi.Oznaczałoto,żegotowyjest
uczynićtoponownie
5
.Jednakpogarszającasięsytuacjageopolitycznawre-
jonie,wywołanaklęskąwyprawyksięciasiedmiogrodzkiegoJerzegoII
RakoczegonaRzeczpospolitą,zmusiłahetmanadoszukaniakompromisu
zcarem.Powstaniekoalicjiantykozackiejipojawieniesięnapoczątkulata
1657rokurealnegozagrożeniawielkiegoatakuordynaziemieukraińskie
skłoniłoB.Chmielnickiegodozłagodzeniaswegostanowiskawobeccara
6
.
Równieżsytuacjawewnętrznazmuszałahetmanadokompromisu.
Kremlnapoczątkuczerwca1657rokuwyprawiłnaUkrainędworianina
IwanaŻeljabuskiegozmisjązbieraniainformacjinatematpanującejtam
sytuacjiwewnętrznej.Wysłannikmiałprowadzić,wykorzystującnarasta-
jącemiędzystanoweispołecznesprzeczności,antyhetmańskąagitację
iprzedstawiaćdwórcarskijakomediatorawkonflikciemiędzywładząhet-
mańską,starszyznąaniższymiwarstwamispołeczeństwa.IwanŻeljabuski
wraportachdonosiłowzrościeantyhetmańskichnastrojówwwojsku,skar-
gachnadziałaniakozackiejadministracjiizwiększaniusięnatymgruncie
4
AktyJZR,t.III,s.554-580,t.XI,s.684-685;F.R.Gawroński,PoselstwoBieniew-
skiego.OdśmierciB.Chmielnickiegodoumowyhadziackiej,Lwów1907,s.29-32;L.Ku-
bala,Wojnyduńskieipokójoliwski1657-1660,Lwów1922,s.85-88;M.Gruśevs)kij,
IstorićUkraïni-Rusi,t.IX,cz.2,Kiïv1997,s.1346-1353,1411-1426;V
.Gorobec),
Elitakozac!koïUkraïnivpośukahpolitiènoïlegitimaciï:stosunkizMoskvoûtaVarśavoû,
1654-1665,Kiïv2001,s.145-146.SzerokonatentematpisałzwłaszczaV.Gorobec),
Ukraïns!ko-rosijs!kezbliźennć/vidèuźennćdrugoïpoloviniXVIIst.ćkrezul!tatbagatofak-
tornoïvzaêmodï,w:UkraïnaiRosić,t.I,s.72-84.Dwórmoskiewskizaniepokojonybył
równieżposelstwemS.K.Bieniewskiego.Dużąwagęprzywiązywanodopoznaniacelu
misjipolskiegowysłannika.
5
V.A.Smolij,V.S.Stepankov,Derźavnaidećzakozac!koïdobi,s.251.
6
M.Gruśevs)kij,op.cit.,s.1252-1470;V.A.Smolij,V.S.Stepankov,Bogdam
Hmel!nic!kij.Social!no-politiènijportret,Kiïv1993,s.455-484;V.Gorobec),Elita,
s.148-149.
