Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstronęHadziacza
35
spowodowanejśmierciąChmielnickiego,abyograniczyćsamodzielność
KozaczyznyiwzmocnićwpływyKremlanajejpolitykęzagraniczną
28
.
SprzyjałtymdziałaniomTetera,doktóregodocierałyalarmującewieści
zUkrainy.Zgodziłsięonm.in.nawprowadzeniewojewodówcarskichdo
miastukraińskich.NaKremlubardzoliczonoteżnaWyhowskiego,którego
uważanozaposłusznenarzędziewrękachcarskichwysłanników.Dwórpo-
stanowiłwysłaćwojskopoddowództwemGrigorijaGrigoriewiczaRomo-
danowskiegoorazposelstwozAleksymNikityczemTrubeckimnaczele,
któremiałodokonaćrewizjipostanowieńugodyperejasławskiej
29
.Właśnie
wtedywposelskimprikaziepojawiłsiępomysłwykorzystaniarozdŹwię-
kówwspołeczeństwieukraińskimipouzyskaniupoparcianiższychwarstw
kozackichwzmożenienaciskunahetmanaistarszyznę.Wprostzapytano
nawetTeterę,jakabyłabyreakcjaKozaków,gdybycarbezpośredniozwrócił
siędoniego,bezpośrednictwapułkownikówihetmana
30
.
Wartowtymmiejscupokrótceprzypomniećpostanowieniaukładu
zwanegougodąperejasławską,choćwrzeczywistościzostałaonaspisana
wMoskwienapoczątkukwietnia1654roku.Wmyśljejpostanowieńcar
gwarantowałnienaruszalnośćgranicUkrainy,istniejącychformrządówipo-
litycznegoładu,administracyjno-terytorialnegoustroju,sądownictwa,sys-
temów:podatkowegoifinansowegoorazsocjalnejstrukturyspołeczeń-
stwa.PotwierdziłprawaiprzywilejeKozaków,szlachty,duchowieństwa
imieszczanorazgwarantowałhetmanowi,któregowładzabyładożywot-
nia,niezależnośćwprowadzeniupolitykiwewnętrznej.PośmierciChmiel-
nickiegoKozaczyznamiałaobieraćnowegohetmanazgodniezeswoimi
zwyczajami.Rejestrkozackiustalonona60tysięcy,aszeregowymKoza-
komistarszyŹniecarwyznaczyłżołdpłaconyzkremlowskiegoskarbca.
WKijowieprzebywaćmiałwojewodamoskiewskizzałogą,alejegozada-
niembyłosłużeniepomocąwrazieagresjizzewnątrz.BohdanChmielnic-
kizobowiązałsięprzyjąćprotekcjęcara,płacićdaninęiutraciłprawodo
prowadzeniasamodzielnejpolitykizewnętrznej.Zabronionomukatego-
rycznieutrzymywaniakontaktówzPolskąiTurcją,pozwolonojednakprzyj-
mowaćposłówpaństwprzyjaznychMoskwie,aleowszystkimmiałinfor-
mowaćcara.Inniwysłannicymielibyćaresztowaniażdochwiliotrzymania
decyzjizKremla
31
.
28
V
.Gorobec),Ukraïns!ko-rosijs!kezbliźennć/vidèuźennć,s.76.
29
AktyJZR,t.XI,pribavlenia,nr2,s.783-790;F.R.Gawroński,PoselstwoBieniew-
skiego,s.28-30;M.Gruśevs)kij,op.cit.,t.X,s.25;V
.Gorobec),Vigovs!kijiMoskva,
s.169.
30
V
.Gorobec),Ukraïns!ko-rosijs!kezbliźennć/vidèuźennć,s.79.
31
Pełnytekstpostanowieńukładuzob.VossoedinenieUkrainysRossiej,t.III,s.560-
-565;V.S.Stepankov,Perećslav1654roku:vitoki,sutnist!,naslidki,w:UkraïnataRosić,
s.114-115.
