Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
UrszulaSwadźba
łecznąprzeważajądwanurty:strukturalnyiinterpretatywny16.Podejściestruk-
turalne,dominującewpierwszejpołowieXXw.,skupiałosięprzedewszystkim
naposzukiwaniuzwiązkówrolispołecznejzestrukturąspołeczną.Jesttojedna
zistotniejszychteoriirolispołecznej.Pochodzizklasycznychteoriisocjolo-
gicznychiantropologicznych,któreinterpretowałystabilnośćstrukturspołecz-
nych17.Rolaijejtreśćjestokreślonaprzezkulturę,któradostosowujesiędo
okolicznościzewnętrznych,ajednocześniesamajestjejkreatorem.Oczekiwania
wobecroliskupiająsięwobectegowokółkulturyikulturakonstruujerealia
struktury.Jednostkimająwyznaczonygotowyscenariuszdoodegrania,amar-
ginesinterpretacjiniejestwielki.Otakimpodejściu,wyraźniełączącymrolę
społecznązpozycjąspołeczną,pisałrównieżJonathanTurner18.Jednostka
otrzymujegotowyscenariuszodgrywaniaswejrolispołecznej.Wskazujesię
wtejkoncepcjirolęosobowości,aleztychdwóchelementówważniejszyjest
elementzewnętrzny,czylispołeczneoczekiwaniaiżądaniaformułowaneprzez
grupę.BarbaraSzacka,omawiająctenkierunek,wskazuje,żerolewtympo-
dejściutocośzewnętrznegowstosunkudoczłowieka,torodzajstworzonych
przezspołeczeństwogotowychubrańczygorsetów,któreczłowiekdecydujesię
nosićbądźdoktórychnoszeniajestzmuszany19.Wtakimujęciuspołeczeństwo
toniezbiórjednostek,jaksięsądzi,alezbiórról.
PojęciemrolispołecznejnagrunciepolskiejsocjologiizająłsięJacek
Szmatka20.Najważniejszypodziałdokonanyprzeztegoautoradotyczyłproble-
mu,czyrolajestfunkcjąjednostkiwdanymukładzieodniesienia,czyteżele-
mentemwkomponowanymwstrukturęspołecznąmałejgrupy.Autoroptował
zapierwszympodejściem:„rolaspołeczna,tookreślonezachowaniejednostki
zdeterminowanepoprzezstrukturęnormatywnądanejgrupy”21.Takierozumienie
rolispołecznejpodkreślajejwymiarkulturowy,ponieważtoistniejącenormy
wspołeczeństwienarzucałykobietomimężczyznomwykonywanieichról
społecznych.Zdrugiejstronyautorpodkreślił,żeistotnyjestsposóbanalizy
rolispołecznejodnoszącysiędodwupoziomów:strukturalnienarzuconych
nakazówroli(społecznychprzepisówiżądańdotyczącychdziałańizachowań
16
J.H.TURNER:Strukturateoriisocjologicznej.Wydanienowe.Warszawa,PWN,2005.
17
H.HAMER:Psychologiaspołeczna.Teoriaipraktyka.Warszawa,Wydawnictwo„Difin”,
2005,s.6521653.
18
J.H.TURNER:Strukturateorii…
19
B.SZACKA:Wprowadzeniedosocjologii.Warszawa,OficynaNaukowa,2003,s.145.
20
J.SZMATKA:Jednostkaispołeczeństwo.Ozależnościzjawiskindywidualnychodspo-
łecznych.Warszawa,PWN,1980;IDEM:Miejsceteoriirolispołecznejwsystemieteoretycznym
socjologii.„StudiaSocjologiczne”1973,nr3,s.1471175;IDEM:Modelepojęciowewteo-
riirolispołecznej.„StudiaSocjologiczne”1974,nr1,s.73197;IDEM:Rolaspołeczna.W:
Encyklopediasocjologii.T.3.Red.W.KWAśNIEWICZizespół.Warszawa,OficynaNaukowa,2000,
s.3211326.
21
IDEM:Jednostkaispołeczeństwo.Ozależnościzjawiskindywidualnychodspołecznych…,
s.42.
