Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powstaniezakonupijarówijegodziałalnośćnaziemiachpolskichdo1864roku
OkresKsięstwaWarszawskiegoiKrólestwaPolskiego,ażdolikwida-
cjiszkółzakonnychw1832roku,toczas,gdyszkolnictwopijarskieod-
grywałoznaczącąrolęspołeczną.Szkołypijarskie,mimoproblemówf-
nansowychilokalowych(częśćbudynkówwwynikudziałańwojennych
zostałazniszczona,częśćzajętaprzezwojsko),stanowiłytrzonstruktury
szkolnejKsięstwaiKrólestwa,apijarzybraliaktywnyudziałwpracach
władzoświatowych.
NamocytraktatutylżyckiegoutworzonoKsięstwoWarszawskiema-
jące104tys.km2powierzchniilicząceokoło2,5milionamieszkańców54|
Natymniewielkimterytoriumpijarzyposiadalisześćszkółśrednich:
2wWarszawie(CollegiumVetuszwanetakżeRegiumorazCollegium
Nobilium,zwanetakżeKonwiktemPijarskimlubŻoliborskim),atakże
wŁowiczu,Rydzynie,WieluniuiPiotrkowieTrybunalskim.W1809roku
wwynikupowiększeniaobszaruKsięstwaWarszawskiegoprzybyłyko-
legiapijarskiew:Krakowie,Radomiu,Chełmie(przestałofunkcjonować
w1822),Łukowie,OpoluLubelskim.Wpóźniejszymczasieodzyskali
pijarzyKolegiumwGórzeKalwarii,awrokuszkolnym1820/21otwo-
rzyliszkołęweWłocławku55.LiczbaszkółpijarskichwokresieKsięstwa
WarszawskiegoiKrólestwaPolskiegoulegałapewnymzmianomzarów-
noliczebnym,jakistrukturalnym,np.pokongresiewiedeńskimszko-
ławRydzynieznalazłasięwWielkimKsięstwiePoznańskim56,nastąpił
upadekszkoływChełmie(1822),natomiastmiałmiejsceawansszkół
wŁukowie(1817)iPiotrkowie(1827)dorangiszkółwojewódzkich.Nie-
mniejstanowiłyonetrzonszkolnictwaśredniegoorazkształciłyznaczny
odsetekuczniów.W1820rokuna11szkółwojewódzkichpijarzyprowa-
dzili4(2wWarszawie-CollegiumVetusiKonwiktŻoliborskiorazwŁu-
kowieiwRadomiu),na14wydziałowychprowadzili6(Chełm,Łowicz,
OpoleLubelskie,Wieluń,Włocławek,Piotrków),ana3podwydziałowe
-jednąwGórzeKalwarii57.Wtymteżczasieuczyliok.45%uczniówszkół
wojewódzkichiok.30%szkółwydziałowych58.Szkołypijarskieprezen-
54WielkaHistoriaPolski,t.VI,S.Grodziski,Polskawczasachprzełomu(1764-1815),Kra-
ków1999,s.246.
55
A|Pitala,Przyczynkidodziejówpolskiejprowincjipijarów1642-1992,Kraków1993,
s.135-136.
56ZostałaodebranapijaromipołączonazeszkołąwLeszniednia9sierpnia1820roku.
PatrzA.Wundrack,GeschichtederPiaristen-SchulezuReisen.(1774-1820),Posen1903,s.48.
57M|Ausz,SzkołypijarskienaLubelszczyźnie…,s.120.
58Obliczenianapodstawiedanychzawartychw:RyshistorycznydziałańDyrekcjiEdu-
kacjiNarodowejiKomisyiRządowejWyznańiOświeceniawPolsceodroku1812dokońca1821,
Archiwumdodziejówoświaty,t.I,Kraków1878,s.217-218;flGazetaLiteracka”t.I,nr9,
s.105-107orazS.I.Możdżeń,HistoriaWychowania1795-1918,Kielce2000,s.160-161.
29
