Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
towaływysokipoziomnauczania,ponadtopijarzyznanibylizpatrio-
tycznegowychowaniamłodzieży,nawetwokresietzw.grabowszczyzny
kontynuowalionikurswyznaczonyprzezStanisławaK.Potockiego,co
wpływałoznacząconazwiększaniesięliczbyuczniówwichplacówkach.
Lata1817-1830towzrostliczbymłodzieżywewszystkichszkołachpijar-
skichosześćdziesiątprocent.W1830rokułączniewszkołachwojewódz-
kichiwydziałowychpijarzyuczyli29,1%uczniówwKrólestwiePolskim,
apracowałownich30,8%nauczycieli59.Napozostałychterenachzaboru
rosyjskiegowprowincjilitewskiejpijarzyposiadalinastępująceplaców-
kiszkolne:SzczuczynLitewski,Lida,Dąbrowica,Poniewież,Rosienie,
Wiłkomierz,Lubieszów,Łużki(Walerianów),MiędzyrzecKorecki,Wilno
(działaławlatach1830-1832),Połock(1821-1830),Witebsk(1799-1822)60|
Pijarzyodegraliznaczącąrolęwtworzeniusystemuedukacyjnego
KsięstwaWarszawskiegoiKrólestwaPolskiego,pracującworganach
władzyoświatowej,jakrównieżrealizującwłasneprojekty.Kilkupijarów
miałodużyudziałwpropagowaniunowoczesnejeuropejskiejmyślipe-
dagogicznejorazprzyczyniłosiędorozwojupolskiejmyślipedagogicznej
idydaktycznej.
OpiekęnadszkolnictwemKsięstwaWarszawskiegoobjęłaIzbaEdu-
kacyjna-powołanadożyciadekretemKomisjiRządzącejjeszczeprzed
traktatemtylżyckim(26stycznia1807)61.Instytucjatastarałasiękonty-
nuowaćtradycjeKomisjiEdukacjiNarodowej,członkamijejzaśzostały
osobyzasłużonedlapolskiejoświaty.NaczeleIzbystanąłStanisławKost-
kaPotocki,adojegościsłychwspółpracownikównależelim.in.Stanisław
Staszic,SamuelBogumiłLinde,znalazłsięwśródnichtakżepijarks.Onu-
fryKopczyński.BylitoczłonkowiedawnegoEforatu,powołanegoprzez
Prusakówdosprawowaniaszerokorozumianegonadzoru(m.in.dydak-
tycznego,administracyjnego,fnansowego)nadotwartymw1804roku
LiceumWarszawskim.RokpóźniejwładzepruskieoddałyEforatowi
zwierzchnictwonadcałymszkolnictwemWarszawy.Pierwszymzada-
Por.AWiniarz,Organizacjaifunkcjonowanieszkolnictwapijarskiegonacentralnychziemiach
polskichwIpołowieXIXwieku,[w:]Szkolnictwopijarskie…,t.II,red.K.Wróbel-Lipowa,
M|Ausz,s.33-88.
59E.Jabłońska-Deptuła,Przystosowanieiopór.ZakonymęskiewKrólestwieKongresowym,
Warszawa1983,s.156.
60L.Zasztowt,Kresy1832-1864.SzkolnictwonaziemiachlitewskichiruskichdawnejRze-
czypospolitej,Warszawa1997,s.194,373-380;D.Beauvois,Szkolnictwopolskienaziemiach
litewsko-ruskich1803-1832,t.II,Szkołypodstawoweiśrednie,Rzym-Lublin1991,s.172-177
iinne.
61
J|A|Goclon,Polskanakrólupruskimzdobyta.Ustrój,administracjaisądownictwodoby
KomisjiRządzącejw1807roku,Wrocław2002,s.110.
30
