Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Odcienieszarości.ArchitekciipolitykawPRL-u
towinBetesze”,któryzkoleimiałkontaktzczołówkamiwojsk
radzieckichorazlotnikamiangielskimizrzuconymikołoKazi-
mierzyWielkiej.Niepomogłotokapitanowi,którypowojnie
zostałoskarżonyi,pomimowielukorzystnychświadectw(m.in.
Cęckiewicza),skazany,anastępniewywiezionywgłąbZSRR.
Młodziarchitekciwalczyliiuczylisię.Starsipotajemniekreśliliplany
wolnejPolskii,pomimoskrajnieniesprzyjającychwarunków,
staralisiępozostaćaktywnymizawodowo.Czołowyarchitekt
sanacyjnejRzeczpospolitej,BohdanPniewski,musiałwpraw-
dzieopuścićswąwillęnaSkarpie,alepozostałwWarszawie,
gdzieopracowałkilkaprojektów,anawetzrealizowałdwanie-
wielkieobiektykawiarni8.Poupadkupowstaniawarszawskiego
zmuszonyzostałdoopuszczeniastolicy,znajdującschronienie
wKielcach,gdzieplanowałrozbudowękatedryiprzekształce-
niewzgórzazamkowego.WKrakowieAdolfSzyszko-Bohusz,
któremuwybuchwojnyprzeszkodziłwrealizacjiplanówprze-
kształceniawzgórzawawelskiego,pozostałczynnyzawodowo
naZamkuKrólewskimnaWawelu,pracującwstrukturachbiura
architektonicznegopowołanegocelemadaptacjirezydencjina
siedzibęHansaFranka.Dziękijegodziałaniomudałosięznacz-
nieograniczyćzakresplanowanychprzezNiemcówprzekształ-
ceń9.Powojniezostałniesłusznieoskarżonyokolaborację
i,pomimoostatecznieuniewinniającegowyroku,pozbawiony
kierownictwapracnaZamku.
Oboktychszczęśliwych,którymjakPniewskiemuczyBohuszowi
udałosięominąćokropieństwawojny,należywspomniećoarchi-
tektach,którzyzostaliaresztowanibądźtrafilidoobozów.Szy-
monSyrkuszostałaresztowanyw1942rokuprzezgestapo.Prze-
słuchiwanynaPawiaku,trafiaostateczniedoOświęcimia,gdzie
dziękiprotekcjidawnychznajomychotrzymałpracęwobozo-
wymbiurzearchitektonicznym10.AutorwarszawskiegoPruden-
8
M.Czapelski,BohdanPniewski-warszawskiarchitektXXwieku,Warszawa
2008,s.172-174.
9
M.Wiśniewski,ZamekKrólewskinaWawelu(1916-1946),[w:]Reakcjana
modernizm.ArchitekturaAdolfaSzyszko-Bohusza,rozdz.Konserwacja,red.
D.Leśniak-Rychlak,Kraków2013,s.79
10B.Chomątowska,LachertiSzanajca.Architekciawangardy,Wołowiec2014,
s.261.
