Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dialogprzeciwkodialogowi.SprawadialoguwLiteraturzesłowiańskiej…
21
każdejsposobnościdawałaznaćoswoimistnieniu,żądałaprzestrze-
ganiawłaściwychjejprawipodporządkowywaniasięstosownymdla
niejkoniecznościom.Wymuszałaonabrutalniem.in.utrzymywanie
pewnegorytmuiporządkuwykładów.
Jednązdrażliwychkwestiibyławtymwzględzieichmetoda.Otóż
wiadomo,żeMickiewiczzdecydowaniepotępiałposługiwaniesię
metodąwheglowskimrozumieniutegosłowa,żeswojąniechęćdo
filozofaniemieckiegoprzenosił,zdawałobysię,nawszelkiepostę-
powanieocharakterzemetodycznym.Ważyłyteżracjeogólniejsze.
Metodabowiem-rozumianajakozbiórprzyjętychnastałenorm
iwytycznychpośredniczącychwpoznaniudanegoprzedmiotu,jako
czynnikzewnętrznywobecbadacza,intersubiektywnyipodlegający
sprawdzeniu-kłóciłasiępryncypialniezromantycznymiideałami
bezpośredniości,subiektywnegoprzeżycia,natchnienia,egzaltacji,
prymatuwiarynadrozumemorazzmistycznymprymatemcudowności
naddziałaniemintersubiektywniezracjonalizowanymiliczącymsię
zwarunkamiobiektywnymi.Trudnośćprzejawiałasięjednakwtym,
żeMickiewicz,któryzpobudekideowychpotępiałtworzeniemetod
iposługiwaniesięnimi,praktycznieniemógłsiębeznichobejść,tj.
określićiwyrazićwłasnejpostawyideowej.
Przykłademtegomogłabyćzaprezentowanawkursachpierwszym
idrugiminterpretacjadziejówSłowiańszczyzny,podporządkowana
ideiprzewodniej,jakąbyławalkapierwiastkapolskiegozrosyjskim.
Mickiewicz,programowyprzeciwnikHegla,pozostawałpodniektórymi
względamijegouczniem,naśladowcączykontynuatoremwdziedzinie
trójczłonowejmetodydialektycznej(teza-antyteza-synteza),mimo
żeniezdawałsobieztegodokońcasprawyiswójstosunekdoHegla
niejednokrotnieprzedstawiałopacznie.Jednakżenietojestnajistot-
niejsze.Oznajmiającsłuchaczomwykładówoprzeciwieństwieczy
wykluczaniusiępostawywłasnejipostawyheglowskiej,Mickiewicz
wrzeczywistościustanawiałswojąrelacjędialogowąmiędzy
tymipostawamiwkwestiimetody.Możnabypowiedziećnawetcoś
więcej.Zwalczającmetodęheglowską,otwierałsiępośrednionajej
oddziaływanie:chociażbyjedynienajejoddziaływanienegatywne,
wyrażającesięwposzukiwaniuargumentówwymierzonychprzeciwko
2019-Dąbrowska-Odmianydialogicznosci.indd21
2019-12-1813:44:58
