Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
EdwardKasperski
przechodzącegoniekiedywmonologretorycznyimprowizowanyiwy-
głaszanyzpamięci.Fakt,żepoetaprzemawiałpofrancusku,aniewję-
zykuojczystym,torowałdrogęm.in.kliszomjęzykowymimyślowym.
Czynnikiteniewątpliwietłumiłylubwyciszałyporywydialogowe.
JednakżejużNorwidwskazywał,żemonologjestnrozmowązsobą
albozduchemrzeczy”.Eksponującsytuacjęwypowiadaniaijejpo-
szczególneskładniki,kierującnanieuwagęsłuchaczy,Mickiewicz
uwydatniałjednakwtensposóbnietylewłasnejamówiące-jaodkryw-
cy,badacza,rewelatora,wieszcza-ilezapraszałizachęcałsłuchające
gownapięciuaudytoriumdożywego,czynnegoudziałuwzdarzeniu
porozumiewaniasię.Monologstawałsięcząstkąwydarzenia,któremia-
łowistociecharakterintersubiektywny.Performatywnośćwypowiedzi
wykładowcyorazczujnereagowaniewniejnazachowaniesłuchacza
nieustannieodnawiałyirestrukturowałydialogowywspółczynnikpoe-
tyckiMickiewiczowskiegowykładu.
Nazakończenietrzebawięcstwierdzić,żeprelekcjeparyskiewy-
dająsięinteresująceprzedewszystkimzewzględunaopór,jakiMi-
ckiewiczideologstawiałideidialogu,orazzewzględunałatwość,
zjakąulegałpokusiedialogowania.Jegopozycjabyławtejmaterii
wyraźniedwubiegunowa.Należałobyrównieżdodaćwtymmiejscu,
żeideadialogu,tj.ideaspotkaniaróżnych,leczrównorzędnych
podmiotówrozstrzygającychobchodząceichteoretyczneipraktyczne
problemywdyskusji,poprzezporozumiewaniesięzesobą,niebyłaideą
nieznanąmyśliromantycznej,czy-szerzej-epoce,wktórejżyłidzia-
łałMickiewicz.Nawidnokręguepokirozbłysłaonam.in.wzwiązku
zrecepcjąideiPlatona,achybawjeszczewiększymstopniuwzwiązku
zromantycznąfascynacjąSokratesem,głównymbohaterówdialogów
Platońskich.Miałarównieżswojeźródłaiuzasadnieniewtym,co
możnabynazwaćnobilitacjąpierwiastkadramatycznegowestetykach
romantycznychorazwestetyceHegla.Elementyrozwijanejwpełni
dopierowXXwiekumyślidialogowejmożnabyłospotkaćwher-
meneutyceSchleiermachera.Myśltapojawiłasięprzedewszystkim
uLudwikaFeuerbachaistałasięjednymzważniejszychmotywówjego
antropologiifilozoficznej.Ideadialoguspołecznegobyłatakżemniej
czybardziejuświadamianymmotywemmyślidemokratycznejepoki,
2019-Dąbrowska-Odmianydialogicznosci.indd26
2019-12-1813:44:58
