Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Odzyskaćnadzieję,wrócićdoOjczyzny
przezAktiubińsk,Kzył-Ordę,Czymkenttrwaładwatygodnie.Transport
naszstałnieraznabocznicydającdrogęwojskuizaopatrzeniuudające-
musięnafront.Namałychstacyjkachwieluludziwysiadałopowodę,
abycośzdobyćdojedzeniaiczęstoryzykowałoodłączeniesięodrodzi-
ny,przypadkówtakichbyłobardzowiele.Wielupotakimrozstaniujuż
nigdysięniespotkało.Najgorzej,gdytakilosspotkałdzieci.Bywało,że
któraśzrodzinlitującsięnadopuszczonymidziećmibrałajepodopie-
kę.Widziałambardzowieletakichtragedii.Myśmyteżzaopiekowalisię
dwojgiemzagubionychmalców-bylitobraciaEdzioiRysioKalwa-
sińscy.Wszypowygryzałyimranynagłówkach,zaśodświerzburączki
miałytakopuchnięte,żeniemogływnichutrzymaćkromkichleba.Na
szczęściewKatakurganiespotkaliśmyichkuzyna,któryichzabrał.Po-
temchłopcyznaleźlisięwpolskimDomuDziecka.Naszeubraniajużsię
rozłaziły,zaśokupnieinnychniebyłomowy.Ciepłopołudniawydawało
namsiębłogosławieństwem”7.
Wieletakichhistorii,jaktaopisanaprzezautorkępowyższychwspo-
mnień,niekończyłosiędobrze.Docelupodróżyniedojechałowielepol-
skichdzieci.Jeśliprzeżyły,zasilałypotemgrupymłodocianychbezprizor-
nych(bezdomnych)lubtrafiałydodomówdziecka.H.Naliwkonapisała:
„Rzadkosięzdarzało,abyodłączeniodeszelonumogligodogonić.[ł]
Najczęściejodłączeniniemoglidogonićswoichrodzinigdzieśnawłasną
rękęszukalisobiewarunkówdoprzeżyciatychkoszmarnychdniimie-
sięcy,anawetlat”8.
Jednymztakichzagubionychdziecibył13-letniJudlDembowicz.
Naszczęściejemuudałosięodnaleźćrodziców.PowyjeździezZSRRna
BliskiWschódtakopisywałtewydarzenia:„Wczasiepodróżyzgubiłem
ojcaimatkę,bonajednejzestacjiojciecposłałmniepowodędostudni.
Pociągpojechałizostałemsam.Przezcałytydzieńwałęsałemsięporóż-
nychstacjachszukającrodziców,boniktznasniewiedział,dokądjedzie-
my.NastacjiCzkałownagranicySyberiiczynnabyłapolskaplacówka
itamdowiedziałemsię,żepociąg,wktórymbylimoirodzice,pojechał
doTurkiestanu.Potygodniuspotkałemrodziców,którzymieszkaliwwa-
gonienastacjiwTurkiestanie”9.
7J.Bortnik-Pytlarzowa,WtajdzeiwpiaskachpołudniowegoKazachstanu,[w:]
WspomnieniaSybiraków.Zbiórtekstówźródłowych,podred.J.Kobrynia,Bystrzyca
Kłodzka2008,s.60.
8H.Naliwko,Wspomnieniazdeportacjił,s.68.
9ZeznaniaJudlaDembowicza,[w:]Widziałemaniołaśmiercił,s.288.
