Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Odzyskaćnadzieję,wrócićdoOjczyzny
-ponownieminęłaTaszkentiznówszlakjejpodróżywiódłwzdłużJe-
zioraAralskiego.NastępniezAralskawKazachstanie(obwódkzyłordyń-
ski)jadącnapołudnietrafiładoBorysówki,apotemdoAczisajuwobwo-
dziepołudniowokazachstańskim.PodróżzakończyławCzułak-Kurganie
(obecnieSzołakkorgan),dokąddotarłazaprzęgiemwielbłądzim11.
WdrodzezpółnocynapołudnieZSRRwieluwygnańcówdocierało
doSamarkandy.Wwojennymchaosiezesłańcycierpielitamgłódiniemo-
gliznaleźćschronienia,dlategozawracalidoKazachstanu.Swojeprzeżycia
wuzbeckiejstolicytakopisałJosefBarten:„WSamarkandziespędziliśmy
dwatygodnieśpiącnaulicy,podobniejaktysiąceuchodźców.Wieluumar-
łonaulicyiniemiałichktopochować.Leżeliśmyrazemztrupamiiczuli-
śmy,żeumrzemytuzgłodu,[ale]powielutrudachudałonamsiępojechać
doTurkiestanu.Niewypuszczononaszwagonu,musieliśmypojechaćdo
Kusz-Aty.Poprzenocowaniu,odesłanonasdokołchozuBurgem”12.
ŁucjaWalczakopisałatragicznąwskutkachdrogęswojejrodziny
zobwodumołotowowskiegowRosyjskiejFSRRdoPołudniowegoKa-
zachstanu:„WyjeżdżajączUralumusieliśmydojśćdoDobranki.Naj-
młodszasiostra-czteroletnia,anajstarsza-14lat,ajestnasosiem.Od
DobrankipopłynęliśmystatkiemażdoWołgi.Prawiewszyscydostali-
śmysięnastatek,tylkostryjekWojciechniedoszedł,niemógłiśćiumarł
zwycieńczenia.
PoWołdzejechaliśmydwatygodnie.Rzekabyłazamarznięta.Kapi-
tanniechciałnaswieźćdalej.Wkońcucośzorganizowaliiruszyliśmy.
DojechaliśmydoKujbyszewa.Tamnaswysadzonodojakiejśszkołyipo-
szliśmydołaźninaodwszawianieizaparędniznówbyliśmywpocią-
gu.Myśleliśmywtedy,żejedziemydoPolski.Nakażdejstacjidużobyło
pociągówzaładowanychPolakami.Przezoknaidrzwipozdrawialiśmy
się,pytaliśmysiędokądjedziecie.Młodzieżzdrowa,dziewczęta,chłopcy
-ktożyw,każdyjechałdoArmiiPolskiej.
NaszawieźlidoTaszkentu.Tamwysadzilinaulicę,nabruk.Trzydni
mieszkaliśmynaulicy.Padałdrobnydeszcz.Iznówdopociągu.Wylą-
dowaliśmynastacjiTimur.Przyjechałoponasparęśmiesznychwozów
zaprzężonychwwielbłądyiosiołki.TobyłKazachstan,kołchozKizełnie-
dalekoTurkiestanu”13.
11H.Naliwko,Wspomnieniazdeportacjił,s.68-74.
12ZeznaniaJosefaBartena,[w:]Widziałemaniołaśmiercił,s.218.
13Ł.Walczak,Głódbyłniedozniesienia,„Zesłaniec”2020,nr81,s.71.
