Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Pojęcieikonstrukcjanormatywnawywłaszczenia
1010Wprowadzenie
Wywłaszczenie,obokinnychingerencjiwprawowłasności,takichjaknp.przepadek
rzeczy5lubnacjonalizacja,należydokategoriiinstytucjiprawnychpodziśstanowiących
przedmiotdyskusji6.Najogólniejrzeczujmującjesttoaktwładczejingerencjipodmiotu
publicznego(państwa,jednostkisamorząduterytorialnego)wsferęprawpodmiotowych
(prawawłasności,innychprawrzeczowych,czasemstosunkówzobowiązaniowych),ze
względunapotrzebęrealizacjicelówpublicznych,zaodszkodowaniem7.
Instytucjawywłaszczenianiemazbytdługiejtradycjihistorycznej,cojestwynikiemna-
stępującychwostatnich200latachzmianwrozumieniurelacjizachodzącejpomiędzypra-
wemwłasnościainteresempodmiotówpublicznych(państwa,samorząduterytorialnego).Do
pewnegostopniaprzyjętymodelwywłaszczeniajestpochodnąkształtowaniasiępoglądówna
prawowłasności8.Jakkolwiekpojmowanawłasność(czytopaństwowa,czyindywidualna)za-
5
Por.art.44i45ustawyzdnia6czerwca1997r.Kodekskarny(Dz.U.nr88,poz.553,zezm.).Zob.takżeA.Stel-
machowski[w:]Systemprawaprywatnego,t.3:Praworzeczowe,red.T
.Dybowski,Warszawa2003,s.407.
6
Wobecnymstanieprawnymdotycząonewszczególnościkatalogucelówpublicznych,dlarealizacjiktórych
możliwejestwywłaszczenie-por.np.wyrokNSAz15maja2008r.,sygn.aktIIOSK548/07-SystemInformacji
PrawniczejLEXnr503449,zagadnieńzwiązanychztym,naczyjąrzeczmożnawywłaszczyć-por.np.A.Łu-
kaszewska[w:]Gospodarkanieruchomościami.Komentarz,red.J.Szachułowicz,Warszawa2003,s.347;T
.Gros-
smann,Pojęcieinwestycjacelupublicznegowdziedziniełączności,nPaństwoiPrawo”2005,nr9,s.83,wreszcie
kwestiidotyczącychodszkodowań-por.M.Szalewska,Wywłaszczenienieruchomości,Toruń2005,s.273.Sąto
rzeczjasnajedynieprzykładynajczęściejpojawiającychsięproblemów,którychczęść,wmiarępotrzeby,zostanie
przybliżonawniniejszejpracy.
7
Por.J.Boć,Obywatelwobecingerencjiwspółczesnejadministracji,Wrocław1985,s.22.
8
Zob.T.Woś,Wywłaszczanienieruchomości…,s.19inast.Własnośćrozumianajakostosunekokreślonego
podmiotuwzględemrzeczystanowijedenzfundamentówfunkcjonowaniacywilizacji.Jejewolucja,postę-
pującanrównolegle”dorozwojuspołeczno-gospodarczegokażdegospołeczeństwa,zregułyodzwierciedla
pewnecechycharakterystycznetegosystemu,gdyżwłasnośćnrodziłasięiprzetwarzaławrazzrozwojemspo-
łeczeństwa,stanowiącfundamentalną,atakżeintegralnączęśćcałegosystemuprawakażdejspołeczności”-
takW
.Czachórski,WłasnośćosobistawświetleKonstytucjiPolskiejRzeczypospolitejLudowej,Warszawa1956,
s.55inast.;M.Wolanin,Wybraneproblemyprawnezasad,formyizakresuodszkodowaniaprzywywłaszczaniu
prawrzeczowych,nPalestra”1995,nr1-2,s.45.Prawotomożnawpewnymsensieuznaćzafundamentwspół-
czesnejcywilizacji,gdyżnjestwistniejącymodwiekówidotądwewszystkichpaństwachuznanymustroju
społecznympodwalinąprawnegouregulowaniastosunkówmajątkowych”-por.L.Piniński,Pojęcieigranice
prawawłasności.KsięgapamiątkowaUniwersytetuLwowskiegodlaKrakowskiego,Lwów1900,s.3.Podkreślić
należyrównieżścisłyzwiązekistniejącypomiędzywłasnościąakulturą,religiąorazsystememspołeczno-go-
spodarczymistniejącymnadanymetapiedziejów-zob.W
.Pańko,Oprawiewłasnościijegowspółczesnych
funkcjach,Katowice1984,s.14.Różnorakopojmowanawłasnośćjestznanapraktyczniewszystkimkulturom,
awięcmożnająuznaćzatrwałąpodwalinęprawnegouregulowaniastosunkówmajątkowych.Niesposób
wyobrazićsobiejakiejkolwiekformyistnieniazorganizowanejspołecznościnieposługującejsięwłasnością,
lubpojęciemopodobnejtreści.Potwierdzeniemtychtezjestfakt,żejużnagruncieprawarzymskiegoda-
wanowyrazpoczuciuznaczeniaprawawłasnościdlacałegosystemuprawaorazjegoodrębnościodinnych
