Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Ograniczenieprawrzeczowychwdrodzewywłaszczenia
wszestanowiwyrazdążeńokreślonegopodmiotudoobjęciaswymwładztwemjakiejśrzeczy.
Należyzarazemzwrócićuwagęnaróżnorakierozumieniewłasności.Możebyćonabowiem
ujmowanawznaczeniuekonomicznym,prawnym,psychologicznymczyteżsocjologicznym9.
Wznaczeniuekonomicznymwłasnośćtokażdaformazarządzaniadobramiprzyrody,bez
rozróżnienianaposzczególnetypytegorodzajuwładztwa,natomiastzprawnegopunktuwi-
dzeniatotylkojedenzesposobówgospodarowaniarzeczą10.Własnośćoznaczawładztwonad
rzeczą,któremożeprzybraćdwojakąpostać.Pierwszaznichmacharakterpublicznoprawny,
rozumianyjakowładzapaństwa(imperium)nadkażdąrzeczą,bezwzględunato,czyjąjest
onawłasnością.Imperiumwyrażasięm.in.wmożliwościograniczenialubodebraniawłasno-
ściprzezpaństwo(lubinnypodmiotpubliczny)woparciuoprzepisyprawaiwtrybieprzezte
przepisyuregulowanym.Drugąformąwładztwajestwładztwoprywatnoprawne-przynależ-
nekażdorazowemuwłaścicielowikonkretnejrzeczy11.
Wobowiązującymstanieprawnymwłasnośćjesttraktowanajakojednozfundamen-
talnychprawprzysługującychjednostce,ajejochronazostałapodniesionadorangizasa-
dykonstytucyjnej12.Natlewspółczesnegoprawodawstwaniepowinnobudzićwątpliwości
stwierdzenie,żewłasnośćniejestpojęciemzarezerwowanymwyłączniedlaprawacywilne-
go.Przeciwnie,macharakterinterdyscyplinarnyobejmującywieledziedzinprawa.Odno-
sisiębowiemdoniej,pozaprawemcywilnym,prawokarne(czymżebowieminnymjest
penalizacjaprzestępstwprzeciwkomieniu),administracyjne(np.zagospodarowanieprze-
strzenne,gospodarkanieruchomościami,prawogeologiczneigórnicze),prawohandlowe
(zagadnieniazwiązanezwłasnościąspółek),prawopracy(kwestiezwiązanezmieniempra-
codawcypowierzonympracownikowi)iinnedziedzinyprawa.Zpowyższegowynika,że
mimozdefiniowaniawłasnościwKodeksiecywilnym,niemożebyćonaujmowanawwą-
skim,wyłączniecywilistycznymaspekcie,gdyżbyłobytozbytjednostronnerozumienietego
pojęcia.Nawłasnośćmożnapatrzećzwielupunktówwidzenia,uwzględniającróżnorakie
kontekstynormatywne,wjakichsiępojawia.
Prawowłasnościdajenajszerszeuprawnieniawzględemrzeczy,conieoznacza,że
właścicielniejestniczymskrępowany.Przeciwnie,treśćart.140K.c.13pozwalastwierdzić,
prawmajątkowychisytuacjiprawnych-czegowyrazemjestchociażbysformułowanie:nNihilcomunehabet
proprietascumpossesione”-własnośćniemanicwspólnegozposiadaniem.SłowateprzypisywanesąUlpia-
nowi.-por.I.Żeber,Praworzymskie–tekstyźródłowedoćwiczeń,Wrocław1994,s.81.
9
Szerzejnatentemat:A.Stelmachowski[w:]Systemprawaprywatnego...,s.204-205.
10
Por.J.Ignatowicz[w:]Systemprawacywilnego,t.II:Prawowłasnościiinneprawarzeczowe,red.J.Ignatowicz,
Ossolineum1977,s.32.Zob.takżeJ.Wasilkowski,Pojęciewłasnościwewspółczesnymprawiepolskim,Warszawa
1972,s.19.Autortenwskazuje,żezwłasnościwywodząsięwszelkieinneformyprawneapropriacjirzeczy.Por.
także:S.Grzybowski,J.Skąpski,S.Wójcik,Zarysprawacywilnego,Warszawa1988,s.317inast.E.Gniewekuznaje,
żewznaczeniuekonomicznymwłaścicielemjestten,ktodysponujewswoiminteresieokreślonymdobremekono-
micznym-E.Gniewek,Praworzeczowe,Warszawa1997,s.27.
11
A.Wasilewski,Administracjawobecprawawłasnościnieruchomościgruntowych.Rozważaniazzakresu
naukiprawaadministracyjnego,Kraków1972,s.41.Zob.równieżA.W
.Bradley,K.D.Ewing,Constitutional
andadministrativelaw,London2000,s.498.
12
Por.21ust.2,art.31ust.3orazart.64ust.3KonstytucjiRP
.
13
Przepistenstanowi,żewgranicachokreślonychprzezustawyizasadywspółżyciaspołecznegowłaścicielmoże,
zwyłączenieminnychosób,korzystaćzrzeczyzgodniezespołeczno-gospodarczymprzeznaczeniemswegoprawa,
wszczególnościmożepobieraćpożytkiiinnedochodyzrzeczy.Wtychsamychgranicachmożerozporządzaćrzeczą.
