Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
utylitarnyiubezwłasnowolniający.Nawoływałdoprzyzna-
niaimprawdoposiadaniawłasnychdążeń,samodzielnych
interesówipodmiotowości.Krytykowałcywilizację,po-
nieważtoonawyraźniepostawiłagranicęmiędzyludźmi
anaturą,wyłączającichtymsamymzogólnegoporządku
świata.Dlategoprzyrodastałasięludziomobca,anawet
wroga,ijedynymrozwiązaniemjestjejpodporządkowanie.
Uważał,żejesttoczynieniezłegoużytkuzwłasnegoumysłu,
krzywdzącetakżedlasamegoczłowieka.Jakodnotowuje
Tyburski,Montaigneswoimipoglądamiwyprzedziłwłasną
epokęiwpisałsięwdzisiejszemyślenieholistyczneikoncep-
cjeśrodowiskowe.Uważałbowiem,żeludzkąpowinnością
jestdbanieocałyświatnatury-nietylkoozwierzęta,lecz
takżeokażdedrzewoinawetnajmniejszyprzejawżycia
8.
Krytykazłegotraktowaniazwierzątznalazłaszczególny
wyrazwesejufilozofaOokrucieństwie.Jegozdaniemzłe
imściwetraktowanieinnychgatunkówdowodzitego,że
cechatadrzemiewczłowiekuiprzeztakiepraktykijest
tylkowzmacniana.Zwiększająonerównieżryzyko,żena-
stępnymobiektemludzkiegogniewuimściwościmożebyć
innyczłowiek.Najdobitniejwepocenowożytnejwyraziłto
LeonardodaVinci,którywieszczył:nprzyjdzieczas,gdy
ludzietacyjakjabędąpatrzećnamordercęzwierząttak
samojakterazpatrząnamordercęludzi”
9.
JednakżepostawaMontaigne’aczyLeonardadaVinci
byłaraczejodosobniona.FrancisBaconutrzymywał,że
człowiekpotozostałstworzony,abyopanowaćświatnatury.
Takarolajestkonsekwencjąjegomiejscawstrukturzebytów.
PodobniemyśltęwyraziłKartezjusz,któryprzekonywał,
żeludziesąpanamiiposiadaczaminatury.Byłotokonsek-
wencjąprzyjętejprzezfilozofadualistycznejwizjiświata,
wedługktórejpozostałonpodzielonynaniezależnebyty:
pierwszywyznaczałsferęducha,drugi-materii.Przyrodą,
8
W
.Tyburski,Człowiekiświatzwierzątł,s.13.
9
J.Białocerkiewicz,Statusprawnyzwierząt.Prawazwierzątczypraw-
naochronazwierząt,WydawnictwoTNOiKnDomOrganizatora”
,To-
ruń2005,s.308.
