Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
JakprzekonujehistoryksztukiWaldemarJanuszczak,architekturajestsztuką
specyficzną,ponieważangażujenietylkozmysłwzrokuobserwatora,lecztakże
całejegociało2.Tezętęrozwijaonnaprzykładziebarokowychkościołów,które
funkcjonująwprzestrzenimiejskiejniczymwielkiekamiennerzeźby,zachęca-
jącewidzadowejściadośrodka.Kościół,albopałac,podkreślałwsymboliczny
sposóbdominującąpozycjęwładzy-świeckiejlubduchowej-ajegostruktura
iwystrój,wykorzystująctechnikipropagandy,racjonalizowałypolitycznąikul-
turowąhegemonięinstytucji,któremiałmieścić.Chrześcijaństwo(weFrancji
byłtoszczególnieKościółkatolicki)iopartanasystemiedziedziczeniaarysto-
kracja(zwłaszczazaśinstytucjamonarchii)nawielewiekówopanowaływcy-
wilizacjizachodnioeuropejskiejprzekazikonograficznyskierowanydozwykłego
człowieka-wsposóbniemalautomatycznyuznawanegozawiernegoKościoła
ipoddanegokróla.TrwałotoażdoXIXwieku,kiedytodogłosuzaczęłydocho-
dzićtendencjerepublikańskiewmyślipolitycznejorazracjonalizmisekularyzm
wfilozofii.
Możnaprzyjąć,żewpewnymsensienowaOperaParyskazaprojektowanaprzez
Charles)aGarnierawtrzeciejćwierciXIXwiekupodwzględemswojejkonstrukcji,
ornamentykiiznaczeniaspołecznegosytuujesiępomiędzykościołemapałacem.
Cowięcej,pomimopewnychodniesieńdosymbolikichrześcijańskiej,jesttokościół
całkowicieświecki,wktórymreligięzastąpiłkultsztuki.JakpodkreślaNicholas
Till,architektpostrzegałzaprojektowanyprzezsiebieteatrjakoprzestrzeńsakralną,
bliskąkoncepcjomRichardaWagnerawyrażonymwotwartymw1876roku(awięc
wrokpoOperzeParyskiej)teatrzeoperowym(Festspielhaus)wBayreuth-świad-
czyćotymmożefakt,żepomysłnaorganizacjęprzestrzeniGrandFoyerGarnier
DzaczerpnąłzinscenizacjiscenyceremoniireligijnejwoperzeProrokMeyerbeera”3.
CharlesGarnierkontynuowałtradycjęoświeceniową,zgodniezktórąteatry(jako
Dświeckiekatedry”)wypełnionebyłypobrzegipogańskimibóstwamiipersonifi-
kacjamiabstrakcyjniepojmowanychludzkichprzymiotów;wswojejOperzedopro-
wadziłtęestetykędojejformyostatecznej4.Byłatojednakduchowośćzgruntu
2WaldemarJanuszczak,Baroque!FromStPeter’stoStPaul’s,filmdokumentalny,BBC,2013.
3NicholasTill,TheOperaticEvent:OperaHousesandOperaAudiences,w:TheCambridgeCom-
paniontoOperaStudies,ed.NicholasTill,CambridgeUniversityPress,Cambridge2012,s.79.
4MarvinCarlson,PlacesofPerformance:TheSemioticsofTheatreArchitecture,CornellUniver-
sityPress,IthakaNY1989,s.187.
