Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
1.DZIEJEPOLITYCZNEPOLSKI
-1772pieczęćtaznajdowałasiępodopiekąinadzoremradymiastaEl-
bląga.Stanypruskiedysponowałyosobnymarchiwumkrajowymzsie-
dzibąwToruniu3.DomomentuzawarciauniimonetarnejzKoroną
w1528r.biływłasnąmonetęwmennicachTorunia,Gdańskaizapewne
Elbląga4.Miaływreszcieodroku1506osobnyskarbpruski,zarządzany
przezurzędnikazwanegopodskarbimpruskim,którybyłjednakmia-
nowanyiodpowiedzialnyprzedkrólem5.Zasadniczympytaniemjest
to,zjakątradycjąsamorządowąmamytutajdoczynienia.Przytoczmy
napoczątekwspółczesnądefinicjęnsamorządu”
.Otóżnsamorządtoza-
kreskompetencjidorozstrzyganiasprawokreślonejspołeczności,repre-
zentowaniajejprzedorganamipaństwaiwykonywaniazadańwynika-
jącychzustaw,umówiporozumieńustalonyprzezprawo”6.Wdefinicji
tejuderzaprzeciwstawianieorganówpaństwaisamorządu.Samorzą-
dymająwięcograniczaćwładzęcentralną.Jesttozgodnezpoglądami
słynnegofrancuskiegoklasykaliberalizmuCharles’aAlexisaTocque-
ville’a7,którywinstytucjachsamoorganizacji,takichjaksamorządyisto-
warzyszenia,widziałpanaceumnaomnipotencjępaństwaszczególnie
niebezpiecznąwformierządówautokratycznych.Samorządjestwięc
instytucjąpermanentniezwiązanązustrojemdemokratycznym.Przy-
pomnijmy,żeporeformiepodziałuadministracyjnegownaszymkra-
juwroku1999organemstanowiącymikontrolnympowiatujestrada
powiatu,awojewództwasejmikwojewódzki.Chociażmiędzyformami
samorządnościwczasachnowożytnychawspółczesnymirozwiązania-
miniemaprostejkontynuacji,niemniejmożemysięwnichdoszukiwać
pierwowzorów.SpołeczeństwoPrusKrólewskich,podobniejakinne
europejskiespołeczeństwafeudalne,składałosięzestanów,tj.rycerstwa,
3
I.Janosz-Biskupowa,Archiwumziempruskich,Warszawa1974,s.79in.
4
PrzywilejemenniczeuzyskałyToruńiGdańsk,izapewneElbląg,odkrólaKazi-
mierzaJagiellończykawczasiejegowizytywPrusachKrólewskichwroku1467,
zob.O.Volckart,DieMüntzpolitikimOrdenslandundHerzogtumPreussenvon
1370bis1550,Wiesbaden1996,s.202in.
5
J.Deresiewicz,ZprzeszłościPrusKrólewskich.SkarbowośćPrusKrólewskich1466-
-1569,Poznań1947,s.13in.
6
WielkaInternetowaEncyklopediaMultimedialnaiWielkaEncyklopediaPWN,
t.24,Warszawa2004,s.299.
7
J.Szacki,TocquevilleCharlesAlexisde(1805-1859),w:WielkaEncyklopediaPWN,
t.27,Warszawa2005,s.436.
