Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
przerodziłasięwkilkuletnie,krwawewalki(główniepozycyjne),zakończonebi-
lansemogromnychstratludzkichimaterialnych4.Zawieszeniebroni,11listopada
1918r.,ustaliłonowyporządekpolitycznywEuropieinaświecie.Wwynikuro-
zejmupodpisanegowCompiègnepowstałoiodrodziłosięwielepaństw,wtym
państwopolskie(IIRzeczpospolita)5.
Dnia1sierpnia1914r.Niemcy,a6sierpniaAustro-Węgrywypowiedziaływoj-
nęRosji6.Ztąchwiląziemiepolskie7stałysiępolemwalki,dewastacjiidestrukcji,
nietylkowaspekciemilitarnym,lecztakżepolityczno-gospodarczymispołeczno-
-kulturowym.Wwojennywysiłekzaangażowanocałespołeczeństwaiwszelkie
posiadanezasoby8.Postronieniemieckiejuproguwojnyzmobilizowanołącz-
nie9750000mężczyznwwieku17–45lat,podlegającychobowiązkowisłużby
wojskowej,Austro-Węgryzaangażowałypoczątkowo3350000mężczyzn,nato-
miastRosjapowołałapodbrońokoło5mlnludzi.Wszeregacharmiiniemieckiej,
austro-węgierskiejirosyjskiej,jakoobywateletrzechpaństwzaborczych,walczyli
Polacy(około2,9mln),aziemiepolskiestałysiępolemfrontu,określanegoze
względunapołożeniegeografcznemianemwschodniego.Operacjemilitarne
orazdecyzjeokupacyjnychwładzwojskowychicywilnychimplikowałysytuację
życiowąorazlosymieszkańcówzterenówobjętychkonfliktem.Chociażludność
cywilnapozostawałapozaobrębem„wielkiejwojny”,dalekoodbitewczypotyczek
iniebraławnichbezpośredniegoudziału,tozdnianadzieńdoświadczałakon-
sekwencjidecyzjipolitycznychpodejmowanychprzezstronyzbrojnegokonfliktu.
Wydarzeniamilitarnerozgrywającesięnapoluwalkimiaływięcbezpośrednie
przełożenienacodziennośćmieszkańcówwielumiast,miasteczek,wsiiosad.
Łódźod1815r.należaładozaborurosyjskiego(byłapołożonaprzyzachod-
nichgranicachImperiumRosyjskiego)9ijakojedenzgłównychośrodkówmiej-
skichKrólestwaPolskiegorozwijałaswójpotencjałprzemysłowy,będącrównież
ważnymistrategicznymcentrumkomunikacyjnym.Głównąsiłąnapędowąmia-
stairegionubyłprzemysłwłókienniczy,aoogromnymawansieekonomicznym
4Ł.Przybyło,Frontywojny.StratywIwojnieświatowej,„Polityka.PomocnikHistoryczny.Wielka
Wojna1914–1918”2014,nr3,s.49.
5Problematykętzw.sprawypolskiejobecnejwnarracjigłównychstronwojennegokonfliktu
omówionownastępującymartykule:W.Suleja,WielkaWojnazpolskiejperspektywy,„DziejeNajnow-
sze”2014,R.XLVI,s.3–10.
6J.Pajewski,Historiapowszechna1871–1918,Warszawa1978,s.364–365;A.Chwalba,Sa-
mobójstwoEuropy…,s.44–46.
7Potrzecimrozbiorze,w1795r.,państwopolskieprzestałoistnieć;ziemiepolskiewrazzich
mieszkańcamipodzielonomiędzytrzymocarstwarozbiorowe:Rosję,AustrięiPrusy.
8OIwojniejakowojnietotalnejzob.K.Sierakowska,Śmierć–wygnanie–głódwdokumentach
osobistych.ZiemiepolskiewlatachWielkiejWojny1914–1918,Warszawa2015,s.7.
9Rozwójniewielkiejrolniczejosady,jakąbyłaŁódź,rozpocząłsiędopieropozaliczeniujej
w1820r.domiastrządowychKrólestwaPolskiegoiwyznaczeniunaosadęfabryczną.Podrugim
rozbiorzePolski(1793r.)Łódźznalazłasięwzaborzepruskim,poKongresiewiedeńskim(1815r.)
weszławskładKrólestwaPolskiego,którepopowstaniulistopadowym(1830–1831)zostałowłączone
doImperiumRosyjskiego.Wwynikureorganizacjiguberniw1867r.Łódźweszławskładguberni
piotrkowskiejzestolicąwPiotrkowie[Trybunalskim].O.Flatt,OpismiastaŁodzipodwzględemhisto-
rycznym,statystycznymiprzemysłowym,Warszawa1853,s.6;J.A.Daszyńska,Ziemiepolskieprzed
Iwojnąświatową,[w:]Bezbronnemiasto…,s.310–311.
