Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Każdaepokaniesiezesobąelementyprzeciwstawne,
zarodkirozwojuizniszczenia.Otym,którezakiełkują,
decydujeszczęśliwylubnieszczęśliwyukładwydarzeń1.
Zastrzelenieaustriackiegonastępcytronu–arcyksięciaFranciszkaFerdy-
nandaorazjegomałżonkiZofi,28czerwca1914r.wSarajewie,uznajesięza
bezpośredniąprzyczynęwybuchuglobalnegokonfliktuzbrojnego,nazwanego
pokilkumiesiącachWielkąWojną,apokilkudziesięciulatachIwojnąświatową.
Zperspektywywieku,wydarzenie,którestałosiępunktemzwrotnymwhistorii,
postrzegasięniekiedyjako„peryferyjnąwaśń,którauruchomiłademony”,choć
konfliktyisprzecznościinteresówmiędzypaństwami,głównieopodłożupolitycz-
nym,ekonomicznymoraznarodowymtrwałyodwielulat2.Właśnietenapięcia
spowodowały,żelokalnyspórprzerodziłsięwświatową,zbrojnąkonfrontację,
angażującwnią,pozazwaśnionymistronami:Austro-WęgramiiSerbią,kolejne
krajeeuropejskie:RzeszęNiemiecką,WielkąBrytanię,FrancjęiRosję,anastęp-
nie–wwynikupolitycznychukładów–równieżwieleinnychpaństw3.Wojna,która
rozpoczęłasię28lipca1914r.iwedługkalkulacjiniemieckichsztabowcówmiała
zakończyćsiępokilkutygodniachorazokazaćsięspektakularnymsukcesem,
1P.Spodenkiewicz,Obywatele,[w:]Bezbronnemiasto.Łódź1914–1918,oprac.J.Kusiński,
Łódź2014,s.12.
2J.Baczyński,L.Będkowski,PrakatastrofaEuropy,„Polityka.PomocnikHistoryczny.Wielka
Wojna1914–1918”2014,nr3,s.3.Zob.też:M.Kornat,„Prakatastrofa”Europyczy„wielkiprzełom
wdziejachludzkości?(NadstuletniąrocznicąwybuchuWielkiejWojny),„DziejeNajnowsze”2014,
R.XLVI,s.11–27.
3Wciągu2tygodnilokalnawojnastałasięwojnąeuropejskązudziałemzjednejstronykonfliktu
–RzeszyNiemieckiejiAustro-Węgier(tworzących„Dwuprzymierze”)izdrugiejstrony:Rosji,Francji
iWielkiejBrytanii(„Trójporozumienie”,„Ententa”,„Koalicja”lub„alianci”),atakżeSerbii,Czarnogóry
iBelgii.Układsojuszymiędzypaństwamipociągnąłzasobąkolejnedeklaracjewłączeniasięwwojnę,
dlategowkrótcenabrałaznamionkonfliktuświatowego(zAustralią,NowąZelandią,Kanadą,Związ-
kiemPołudniowejAfryki,Turcją,Japonią,StanamiZjednoczonymi,Brazylią,Liberią,Chinami–bez
bezpośredniegoudziału,anawetSyjamem).L.Bazylow,Historiapowszechna1789–1918,Warszawa
1986,s.951–957;A.Chwalba,SamobójstwoEuropy.WiekaWojna1914–1918,Kraków2014,s.44–
45;W.Bortnowski,ZiemiaŁódzkawogniu1VIII–6XII1914rok,Łódź1969,s.7;Europawpłomie-
niachwojny,„NowaGazetaŁódzka”1914,nr179,s.1;A.Kożuchowski,Zwarciepolityczne,„Polityka.
PomocnikHistoryczny.WielkaWojna1914–1918”2014,nr3,s.37–46;KalendariumWielkiejWojny,
„Focus.Historia”2014,nr1,s.6–11.
