Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ponadtowdiariuszuznajdujesięwielesłówzjęzyka,któryjęzykoznawcyokre-
ślająmianemśredniopolskiego,ahistorycy-staropolskiego(odpoczątkuXVIw.do
latosiemdziesiątychXVIIIw.).objaśnienianajczęściejużywanychsłówtegorodza-
jutakżeumieszczonownSłowniczku”
.Wprzypisachznajdująsiętylkowyjaśnienia
słówwystępującychjedenraz.
Tekstdiariuszaprzygotowanyzostałdodrukuzgodniezzasadamiprzyjętymi
dośćszerokozadawnąinstrukcjąwydawniczą20.Przedewszystkimstaranosięusta-
lićnazwymiejscowości,przezktórejechałzakonnik,ponieważużywałonczęstonie
wpełnijasnegozapisu.objaśnionozatemwszystkiewspominaneprzezautorato-
ponimy,podającobecneichbrzmienie.Nietrzebachybadodawać,żeidentyfika-
cjatychnazwbyłażmudna.Dotyczyłotoprzedewszystkimtoponimównaterenie
zachodnichipółnocnychCzechorazwAustrii.Lanhaus,nieznającbowiemjęzyka
niemieckiego,przekręcałichbrzmienie,tymbardziejżeiweturynniezawszeznał
jewpoprawnejwersji.Dodatkowątrudnośćwidentyfikacjistanowiłonazewnictwo
niemieckiewTyrolupołudniowym,gdzieobecniedawnenazwyniemieckiezostały
zastąpionewłoskimi.WdrodzedoRzymu,nieznającjeszczewłoskiego,Lanhaus
częstoprzekręcałteżnazwywtymjęzyku.Niestety,wkilkuwypadkachzostałyone
takzniekształcone,żeniebyliśmywstanieichzidentyfikować.
Wdiariuszuznajdujesiębliskodwieścienazwmiejscowych.Nasporządzonej
mapiestaranosięzobrazowaćtrasęprzejazduLanhausa,wskazującjegozapisyko-
lejnychstacji,którenajczęściejodległebyłyodsiebieookołopiętnastukilometrów.
orientacjęwszlakujegopodróżydajeteżopracowaneodpowiednieitinerarium.
Będącwnikliwymobserwatorem,Lanhauspodałmasęwiadomościonajprze-
różniejszychobiektachwkolejnomijanychmiastachiwsiach,aprzedewszystkim
wRzymie,którezwielkimzainteresowaniemoglądał,dokonującniejednokrotnie
ciekawychocen.Wymieniałnazwywielukościołówiinnychbudowli,określającje
częstopowszechnieznanyminazwamiwmiejscowymjęzykubądźpołacinie.Zza-
piskównItinerarium”zazwyczajjasnowynika,ojakieobiektychodzi.Zuwagina
powszechnądostępnośćinternetowychopisówposzczególnychzabytkówzrezygno-
wanozzamieszczaniainformacjiotychmiejscachitłumaczeniapodawanychnazw.
Pozwoliłotonazmniejszenieitakwielkiejliczbyprzypisów.Zaznaczyćwarto,żeob-
serwacjeLanhausaooglądanychmiejscachstanowićmogąpodstawędoodrębnych
szczegółowychstudiówdotyczącychówczesnegowygląduróżnychobiektóworazich
ocenyjakodziełsztuki.
osobnyproblemstanowiłoustalenienazwiskosóbwymienianychwdiariu-
szu.InformacjeospotykanychwdrodzeiwczasiepobytuwRzymieosobach
wskazująnawielkąasertywnośćautora.Lanhausstarałsięczęstokroćpodawać
oboknazwiskiimionkrótkieinformacjeonapotykanychosobach.Poznajemy
20K.Lepszy,InstrukcjawydawniczadlaźródełhistorycznychodXVIdopołowyXIXwieku,
Wrocław1953.Zob.teżB.Rok,Uwaginadproblememedytorstwarelacjipodróżniczychczasów
wczesnonowożytnych,[w:]TeoriaipraktykaedycjinowożytnychźródełwPolsce(XVI–XVIIIw.),
red.A.Perłakowski,Kraków2011,s.159-167,Editio,t.1.
XVII
