Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Meandryśredniowiecznejetnologii–
MikołajOlszewski
7
fliktreligijnej-chrześcijańskiejwizjiświatazdanyminaukistarożytnej.
Intelektualiściśredniowiecznibyliniezdolni,jeżeliwogóleuważalizie-
mięzakulę,doprzyjęcia,żeantypodymogąbyćzamieszkane.Zmniejszył
sięteżichhoryzontpostrzeganiaświata,cobyłowynikiemizolacjiEuropy
odinnychczęściziemi.Obydwatezjawiskaspowodowałyzamknięcieśre-
dniowiecza,jegoodwróceniesięodświata.Niemniejpewienzasóbwiado-
mościnatematmieszkańcówziemibyłkonieczny,jakodopełnieniegma-
chuwiedzyśredniowiecznej.Wprzypadku,gdywiadomościoludachnie
czerpanozbezpośredniejobserwacji,szukanoichwewcześniejszychdzie-
łach.
Takiwłaśniezasóbkoniecznej,syntetycznejwiedzyetnologicznejza-
wierałyencyklopedieśredniowieczne.Ichautorzysąnegatywnymbohate-
remopowieścioetnologiiśredniowiecznej.HodgenzajmujesiębliżejEty-
mologiamiIzydorazSewilli(VIIw.),DeproprietatibusrerumBartłomieja
Anglika(XIIw.)orazSpeculumhistorialeWincentegozBeauvais(XIII
w.).Ichcechącharakterystycznąjestbrakszczególnegozainteresowania
kwestiamietnologicznymi.Opisyspecyficznychzwyczajówicechludzisą
rozrzuconewróżnychmiejscach:wplecionewkwestiegeograficzne,hi-
storyczneiteologiczne.Opisyposzczególnychgrupludzkichsądośćsche-
matyczne,kilkuzdaniowe,skoncentrowanenadomniemanymprofilupsy-
chologicznymomawianychnarodówbądźteżwychwytująjakąśspecyficz-
nącechęwyróżniającadanągrupąspośródpozostałych.Wmiaręoddala-
niasięodEuropyświatzamieszkująstworzeniacorazradykalniejróżniące
sięodEuropejczyków.Krańceznanegoświatazamieszkująstworynapoły
ludzkie:psiogłowcy,pigmeje,Blemmyowie-ludziebezgłówztwarzami
napiersiach,Himantopodzi-zogonamiwężyzamiaststópitp.Różnorod-
nośćreligiiświatajestwłaściwiezredukowanadodwóchkategorii:chrze-
ścijaniprzeciwstawionychimbałwochwalców,którychwierzeniaiobrzę-
dysąuznawanezaludzkiezmyśleniabądźoszustwaszatana.Źródłemprze-
ważnejczęściwiadomościoróżnychgrupachludzkichiwszystkichinfor-
macjiomonstrachludzkichbyłaliteraturapóźnoantyczna,przedewszyst-
kimłacińska.Dwomanajczęściejcytowanymiprzezencyklopedystówśre-
dniowiecznychdziełamibyłyHistorianaturalnaPliniusza
5orazCollecta-
nearerummemorabiliumSolinusa.Pierwszeznichjestpoważną,obszer-
nąłacińskąencyklopediąnapisanąprzezdobrzewykształconegoautora,
5Szczególneznaczeniemiałfragmentprzedstawiającyróżnendziwne»ludyzamieszku-
jąceAfrykę(V,44-46).
