Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-513-1
36
ChrisWickham
te,zwanesagami,koncentrująsięnasporachiinnychformachdysput.Zwycięstwo
islandzkiegochłopawsporzezależałowdużymstopniuodzdania,którejego(lub
rzadziejjej)krewni,sąsiedziipatronimielinatematsprawyorazjegodobrejpo-
zycji,jakoosobyhonorowejiobdarzonejpowodzeniem.Zatemsagizawierały,jak
powtarzalny(choćlakoniczny)greckichór,spojrzeniainnychludzinadanedziała-
nia:nMördściągnąłnasiebiehańbę”(SagaoNjalu1968:41);nGunnarrwwynikutej
sprawyzdobyłwieleuznania”
.Oczywiście,reakcjeludziwynikałyzichwłasnychpo-
glądównamoralneokolicznościsporu,aleposzczególnezachowaniauczestników
obserwowanotakżenakażdymjegoetapieimogłyonewpłynąćnato,jakmówiło
sięosporze.Pomocnemożeokazaćsięparęprzykładów.NaHrútraHerjolfssona,
zamożnegoiszanowanegorolnika,sławnegowojownika,rzuconoczar,czyniącgo
niezdolnymdoskonsumowaniamałżeństwazUnnr,któranastępniesięznimroz-
wiodła.OjciecUnnr,Mörd,podałHrútradosąduozwrotposagu.Hrútrwyzwałgo
napojedynekiMördwycofałsię,przynoszącsobiehańbę(októrejmowawpowyż-
szymcytacie).JednakHrútrowigroziłoupokorzeniewoczachopiniipublicznejnie
tylkozpowoduimpotencji,alerównieżdlatego,żezwyciężyłjedynieprzezwyzwa-
niestarszegoiszanowanegomężczyznynapojedynek,cowpewnymsensiemogło
zostaćuznanezaniesprawiedliwe.BezpośrednioposprawieHrútrwdomu,wktó-
rymmieszkał,spotkałdwojedziecibawiącychsięwHrútraiMörda.Jednomówiło:
nAterazjabędęMördemiwniosędosąduskargęorozwództwojążoną,dlatego
żeśjejnierozprawiczył”
,adrugie:nAjabędęHrútrem.Imówięci,żestraciszprawo
docałegoposagu,jeżelizabraknieciodwagibićsięzemną”
.BratHrútrarozzłościł
sięiuderzyłje,aleHrútrzareagowałinaczej-dałjednemuzchłopcówzłotypier-
ścień.Toprzywróciłomustatusnszlachetnie-myślącego”mężczyzny,wśródmów-
cównTymzyskałsobieHrútrdobreimię”(SagaoNjalu1968:42).
Hrútrsubtelniezapobiegłdezaprobaciedziękiswejszczodrościiniemusiałsię
jużkłopotaćoswojąreputację.Jednakżeczęstszebyłoniebezpieczeństwoniedosta-
tecznejsurowościpodważającejreputację.GoðiSnorribyłjednymzdwóchprzy-
wódcówludzizrejonuTórsneswzachodniejIslandii.Zaprosiłwielunajesienną
ucztęinludziesięweseliliizaczęliporównywaćrolnikówzokolicy,dyskutującotym,
któryznichbyłnajlepszymczłowiekieminajwspanialszymprzywódcąi,jakczęsto
bywa,kiedyporównujesięludzkiezdolności,wielebyłotamniezgody”
.Aleniektó-
rzyznich,zwłaszczaczłowiekzwanyTorleifrKimbi,mówilinawet,żeArnkell,
głównyrywalSnorriego,byłnajwspanialszyzewszystkich.DlaSnorriegotobyło
zbytwiele,niemiałinnegowyboru,niżwyzwaćArnkellanapojedynek.Wistocie
znalazłsposób,byzabićgoprzedzakończeniemroku,unikającwzniecaniasporu.
JedynieTorleifrKimbi,którybyłobecnyzasprawąSnorriego,zostałukarany.Ta
kombinacjasurowościizręcznościponownieumocniłapublicznąpozycjęSnorriego
woczach-inajęzykach-innychIslandczyków.Skłoniłotorównieżjegogości,by
wprzyszłościsiedziećcicho(EyrbyggjaSaga1989:98).
Wobutychopowieściachmożnadostrzecdialektykędziałaniapublicznego
iznaczenianadawanegomuprzezplotki.Zaistemożnatoemblematycznieinie-
skończenieilustrowaćislandzkimiźródłami.Alenieznajdujemytamwieleoporu
