Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Badaniaopowiadańustnych
23
wpływemsocjologiizaczętozwracaćuwagęrównieżnaśrodo‑
wiskopowstawaniagromadzonychtekstóworazichrolęwkon‑
kretnejzbiorowościludzkiej(Simonides,1969).Wzbiorachtekstów
gwarowychznajdziemytradycyjneformyprozyludowej,takiejak
bajki,podania,opowieścizżycia,opowieściwierzeniowe,aneg‑
doty,któresąwersjamistałychwątkówfolklorystycznych,różnie
nierazinterpretowanychprzezmówiącego(gawędziarzawiejskie‑
go).Cociekawe:opowieścizżycia,opowieściwspomnieniowe
byłyuważaneniegdyśzatekstyomałejwartościfolklorystycznej,
obecniezaśzaliczasięjedonajbardziejżywotnych,anawetpod‑
stawowychgatunkówfolkloru(Bartmiński,1990:19–20)11.
Folklorystykaanalizowałaopowiadania(ludowe)początkowo
zewzględunaichwłaściwościkulturotwórcze,leczwXXwieku
corazczęściejpodejmowanoteżbadaniainterdyscyplinarne,za‑
inspirowanepragmatykąiteoriątekstu.Pierwszetakieujęciesta‑
nowiąlingwistycznebadaniaJaninyLabochynamaterialeopo‑
wiadańludowychbędącychindywidualnymiwersjamiwątków
folklorystycznych(bajek,podań,anegdot).Teoretycznepodstawy
owychbadaństanowilingwistykatekstu,alecentralnemiejsce
zajmujewnichproblematykapragmalingwistyczna,awięcopis
stosunkumiędzytekstemjakozespołemznakówanadawcąiod‑
11Awanstenbyłmożliwywskutekzanikulubzmianycharakterutakich
gatunkówopowiadań,jakniektóreopowieściwierzeniowe(przekształcają
sięwopowiadaniakomiczneianegdoty),orazzjawiskuzanikaniamyślenia
mityczno-magicznego.Jakpodkreślająbadacze,dlabadańfolkloruznaczenie
mająjedynieteopowieścizżycia,którezatraciłycechyindywidualneiuległy
typizacji,codokonujesięwdrodzekolejnychprzekazów(Simonides,1969:138;
Kadłubiec,1973).JakzauważaDionizjuszCzubala,opowieścizżyciajakozja‑
wiskofolkloruodkryłaporewolucyjnafolklorystykawZwiązkuRadzieckim.
JużwXIXwiekuistniałatradycjagromadzeniaopowieściautobiograficznych,
awwiekuXXopowieściwspomnienioweirealistyczneopowieścizżyciawe‑
dlebadaczystopniowozajmowałymiejscetradycyjnejbajkiludowej.Także
wPolsceiwinnychkrajachpoIIwojnieświatowejrozpoczętobadanianad
tekstamiludowychopowiadań.Rozwójtegoodłamufolklorystykiwkrajach
słowiańskichszerokoomawiaDionizjuszCzubala(1985:26–47),adorobek
naukieuropejskiejwbadaniuopowieściwspomnieniowejprezentujeartykuł
J.Hajduk-Nijakowskiej(1976:39–48).
