Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
PrzybyszezEuropyinteresowalisięjęzykiemiliteraturąsuahilijużodkońca
XVIIIwieku,kolekcjonującmanuskryptyispisującutworyoratury,aleliterackie
tradycjeeuropejskiezaczęłyprzenikaćdotwórczościsuahilidopierowpołowie
XXwieku.Dotegoczasupozostawałaonazupełnieoryginalnapodwzględem
poruszanychtreści,jakiutrwalonychform.Zdrugiejzaśstronytwórczośćlite-
racką,jakicałąkulturęsuahili,cechowałswoistysynkretyzmcharakterystyczny
dlaobszarówbasenuOceanuIndyjskiego,gdziedziękiintensywnejżegludze
iwymianiehandlowejswobodniemieszałysiętradycjerodzimezelementami
kultur„zamorskich”,przyczymnawybrzeżuAfrykiWschodniejnajmocniejodci-
snęłysięwpływyarabskie,wmniejszymstopniuperskieiindyjskie,apośred-
niowieleinnych.Wdziewiętnastowiecznychopowieściachsuahilijskichniekiedy
rozpoznajemyznajomewątkiipostacizludowychbaśnieuropejskich,ztradycji
persko-arabskich,anawetzindyjskiej„Pańczatantry”.Częstomająonejednak
nietylkoinneosadzeniekulturowe,alerozbudowanesąorefleksjemoralizator-
skieifilozoficzne.Przykłademmożebyćzamieszczonawtymzbiorzeopowieść
osułtanieDarai,któraopierasięnaschemacieznanymz„Kotawbutach”,ale
małoprzypominatęprostąhistoryjkędladziecizewzględunaurozmaiconąfabułę
ipogłębionerozważaniaocharakterzeetycznym.
Zapożyczeniemkulturowymbyłrównieżislam,którydoAfrykiWschodniej
przenikałzfalamiosadnikówmuzułmańskichodnajdawniejszychczasów.Wlite-
raturzesuahilitradycjamuzułmańskaprzejawiasięnawieleróżnychsposobów
wzależnościodgatunkuutworuijegoprzeznaczenia.Znajdujemyjąwpodniosłych
poematachowymowiereligijno-filozoficznejlubdydaktycznej,wrozbudowanych
eposachopowiadającychożyciuprorokaMuhammada(Mahometa)ijegotowa-
rzyszy,atakżewkrótszychutworachwformiehymnówlubwierszymoralizator-
skich.Tegotypupoezjamiałacharakterpochwalny,alezawierałateższczegółową
wiedzęozasadachwiaryitradycjimuzułmańskiej.Recytowanapodczasświąt
iinnychzgromadzeńpublicznych,umacniałapoczuciespołecznejwięziiwspólnoty.
Niezależnymnurtemprzekazreligijnyniosłyprozatorskieipoetyckieopowieści
popularne.Poetalubnarratorczułsięwnichznacznieswobodniejiwzbogacał
istniejącewtradycjiwątkiododatkoweelementy,wprowadzającteżzupełnie
nowe,bogatetreścifabularne.Jednązcharakterystycznychkonwencjitegorodzaju
utworówjestto,żezasadyislamuikwestieetycznepoddanesączasemdyskusji
przezosobyświęte.CzęstymmotywemsąrozmowyAllahaiprorokaMojżesza
(suahili:Musa),którywliteraturzesuahiliodgrywarolęobserwatoraikomentatora
rzeczywistościorazmediatorawsprawachspornych.Nierzadkorównieżarchanio-
łowieGabrieliMichałschodząnaziemię,bywludzkimprzebraniurozstrzygnąć
jakąśkwestię.Tenwątekpojawiasięwpierwszymzamieszczonymwtymzbiorze
utworze,aspóraniołówdotyczymoralnejkondycjiludzkości;wszczególności,
czysągranicepoświęcenia,abyuratowaćzdrowieobcegoprzybysza.
Wieleelementówwfabule„Poematuomiłosierdziu”skonstruowanychjest
nieprzypadkowo.Człowiekwskazany,abyponieśćofiarę,należydonajbogatszych
