Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.3.NaturaoptymizmuwedługCzapińskiego
Ooptymistycznejbądźpesymistycznejpostawieżyciowejdecydujewartoś-
ciowanie.Nadawanieznaczeńwłasnymrelacjomzotoczeniemwarunkuje
podjęciecelowejaktywnościemocjonalnej,poznawczejibehawioralnej.Janusz
Czapiński(1985)uważa,żewartościowaniepozytywneinegatywnedokonuje
sięnapodstawieodrębnychreguł,cosugeruje,żeoptymizmipesymizmnie
stanowiąkrańcówjednegokontinuum,aledważnesposobyreagowania
narzeczywistość,zżnymprawdopodobieństwemuruchamianeuosób
bardziejlubmniejoptymistycznychbądźpesymistycznych2.
Optymizmmożnarozumiećjako„skłonnośćdoprzypisywaniaraczej
pozytywnych[...]znaczeńwartościującychniejednoznacznymobszaromrze-
czywistości”(Czapiński,1985,s.53).ZaBouldingiem(1980)iPolakiem(1972)
Czapińskiwskazujedwaaspektyoptymizmu:
-
sprawczy-odnoszącysiędoprzekonańpodmiotunatematmożliwości
wpływanianarzeczywistość,
-esencjalny-dotyczącyprzekonańnatematistotyświata.
Wludzkiejnaturzeleżyaktywność,którajestpochodnąpodstawowejcechy
człowiekajakożywegoorganizmu-reaktywności.Możetosugerowaćprze-
wagęoptymistycznegosposobupostrzeganiaświata(por.efektPollyanny-
Czapiński,1985),atakżezłudnepoczuciekontrolinadrzeczywistością(por.
efektMarks-Irwinaozłudzeniukontroli-Czapiński,1985),gdyżprzekonanie
omożliwościosiągnięciapozytywniewartościowanychcelówskładasięna
motywacjęleżącąupodstawdziałania.
Jeżeliludzieprzejawiająwzględniestałąinklinacjępozytywną(Czapiński,
1985),toichoczekiwaniadotycząceprzyszłychzdarzeńbędąmiałycharakter
pozytywny,przybrakuwskazówek,żejesttonieuprawnione.Eksperymenty
RobertaZajonca,przeprowadzonew1968r.(za:Strelau,2000),potwierdzają,
żeprzetwarzaniepozytywnychdanych(słówopozytywnychkonotacjach)
zachodziszybciejniżdanychnegatywnych.
Optymizmjestponadtowarunkowanypozytywnąuwagą(por.Kendall,
2010;Kołakowski,Wolańczyk,Pisula,SkotnickaiBryńska,2007),tj.zdolnością
dozauważaniaorazanalizowaniasygnałówpozytywnych.Uwaganegatyw-
najestnatomiastprzejawemzaburzeńpsychicznych(np.depresji,zaburzeń
zachowania;por.Kendall,2010).Większośćludziwwarunkachtypowych
włączawięcuwagępozytywną,coznajdujeodzwierciedleniewjęzyku,ja-
kiegoużywamy,aszczególniewdoborzenieobojętnychznaczeniowo,lecz
pozytywniezabarwionychsłów(Czapiński,1985).
2Optymizm/pesymizmwżnychkoncepcjachsątraktowanealbojakokrańcejednego
kontinuum,albojakoodrębnestrategiepostrzeganiarzeczywistości.
18