Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8•
Wprowadzenie
nychpodstawprzyrodoznawstwadosamejfizyki,naktóresamniecierpliwie
czekam”4.ListKiesewetterazawierałnietylkopierwsząwzmiankęonowej
rozprawieKanta,aleprzedewszystkimdokładnieokreślałjejtemat,amia-
nowicieideęnprzejścia”
,wymienianąrównieżwtytuleprzygotowywanego
dzieła.TęsamąkwestiępodejmowałKantconajmniejrazwtymsamymroku
wMetafzycemoralności,gdziepodkreślałanalogięsystematycznegoujęcia
wsferzefilozofiipraktycznejiteoretycznej:nśtakjakpotrzebnejestpew-
neprzejścieodmetafizykiprzyrodydofizyki-przejście,któremaswojere-
guły-takteżodmetafizykimoralnościsłuszniewymagasięczegośpodob-
nego,amianowicie,abyprzezzastosowanieczystychzasadobowiązkudo
przypadków[znanychz]doświadczenianiejakouschematyzowałaowezasa-
dyiprzedstawiłajejakogotowedoużyciawmoralnejpraktyce”5.
Nieulegawątpliwości,żezamierzonysystemmiałzostaćukończonydo-
pierowówczas,kiedybędąsformułowaneregułyzastosowaniaapriorycz-
nychzasaddozjawisk.Postulattenmiałbyćzrealizowanyzarównowod-
niesieniudorozumuteoretycznego,jakipraktycznego.Zjakiegośistotnego
powoduzadaniatego,wopiniiKanta,niewypełniłyMetafzycznepodstawy
przyrodoznawstwa.
nPrzejście”(Übergang)odmetafizycznychpodstawprzyrodoznawstwa
dofizykistałosiędlaKantanajważniejszymproblememteoretycznym,nie-
malobsesją,zktórąfilozofmierzyłsiędokońcażycia.Wroku1798,trzylata
odwspomnianejkorespondencjizKiesewetterem,rozwiązaniebyłowciąż
poszukiwane,stającsiępowodemcorazwiększejfrustracji.WliściedoChri-
stianaGarvegoKantniewahałsięporównaćstanu,wjakimsięwówczas
znajdował,docierpieńTantala6.Miesiącpóźniej,wliściez19październi-
ka1798roku,pisałdoKiesewetteraowciążnieukończonychpracachnad
nprzejściem”
.Duchowepoczucienarastającejporażkiwobecnierozwiązane-
goproblemułączyłosięzcorazdotkliwiejprzeżywanymwyczerpaniemfi-
zycznychsiłstarzejącegosięfilozofa:nStanmojegozdrowiacharakteryzować
należyjakostannietylechorego,costaregoinwalidy:zwłaszczadlaścisłych
4
I.Kant,Briefwechsel,[XII23].
5
I.Kant,Metafzykamoralności,przeł.W.Galewicz,w:I.Kant,Dziełazebrane,t.5,
Toruń2011,s.595[VI468].
6
Por.ListImmanuelaKantadoChristianaGarvego,Królewiec,21września1798roku,
przeł.RadosławKuliniakiTomaszMałyszek,w:R.Kuliniak,SporyflozofczneGarvego
zKantem,Częśćdruga,PolemikaChristianaGarvegozImmanuelemKantemwokół
granicposłuszeństwaobywatelskiego,Kraków2012,s.120.Przedruktegolistuw:I.Kant,
Korespondencja,przeł.MirosławŻelaznyiin.,Toruń2018,s.566-567[XII256-257].
