Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
•9
ipublicznychobowiązkówurzędowychwysłużonegoczłowieka,któryjed-
nakczujewsobieniewielkąilośćsiłniezbędnychdopracy,jakąobecniesię
zajmujeizamierzadoprowadzićdoskutku;zapomocączegochcezakoń-
czyćkrytycznezagadnieniaipomyślećowypełnieniujedynejpozostałejjesz-
czeluki;amianowicieopracować‘przejścieodm[etafizycznych]p[odstaw]
p[rzyrodoznawstwa]dofizyki’
,jakoswoistejczęściphilosophianaturalis,któ-
rejniepowinnobrakowaćwsystemie”7.
***
OkreśleniaOpuspostumumwobecczęścinieopublikowanejspuściznyKan-
taporazpierwszy,wroku1884,użyłHansVaihinger8.OczywiścieVaihin-
gernietraktowałtychrękopisówjakogotowego,choćniewydanegojeszcze
dzieła,leczwyłączniejakozbiórdającychsięzrekonstruowaćdzieł(wlicz-
biemnogiej),jakonoperapostuma”
,toznaczyjakoopus,któremożnabyłoby
ewentualnieopublikowaćpośmierciautora9.Wprowadzonawobiegprzez
Vaihingeranazwawpewiensposóbzadowalałazwolennikówdominującej
podkoniecXIXwiekuteoriindwóchdzieł”
,którąwspółcześnieuznajesięza
fałszywą”10.TowłaśnietateoriazachęciłaVaihingeradozrezygnowaniazty-
tułu,którywystępujewKantowskimrękopisie,azatemdoporzucenianazwy
Przejścieodmetafzycznychpodstawprzyrodoznawstwadofzyki(Übergang
vondenmetaphysischenAnfangsgründenderNaturwissenschafzurPhysik)
iwprowadzenianajejmiejsceogólniejszegookreślenia,któremogłobybyć
używanewodniesieniudoncałości”rękopisów,zktórychtylkoczęśćnale-
żydoPrzejścia….DotejporypopularnanazwaOpuspostumum,utrwalo-
naostatecznieprzezedycjęPruskiejAkademiiNauk11,jestwłaściwiedzie-
7
Tamże,s.566[XII258].
8
H.Vaihinger,ZuKantsWiderlegungdesIdealismus,nStraßburgerAbhandlungenzur
Philosophie“1884,s.154.
9
H.Vaihinger,DiePhilosophiedesAlsOb,Leipzig71922,s.721.
10Krytykatejteoriizostaławyczerpującozaprezentowanawnajważniejszychopraco-
waniachpoświęconychostatniemudziełuKanta:E.Adickes,Kant’sOpuspostumum,
dargestelltundbeurteilt,Berlin1920,s.600-604;B.Tuschling,Metaphysischeund
transcendentalneDynamikinKantsOpuspostumum,Berlin-NewYork1971,s.122;
V.Mathieu,KantsOpuspostumum,FrankfurtAmMain1989,s.250-252.
11Kant’sgesammelteSchrifen,herausgegebenvonderPreussischenAkademiederWis-
senschańen,Bd.21,22,WalterdeGruyter&Co,BerlinundLeipzig1936,1938.
