Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Ładgospodarczyijegofunkcjonalnedeterminanty
prawotworzyćiprzekształcaćporządekpozytywny,oilenieprowadzitodona-
ruszeniazgodnościzporządkiemnaturalnym12.
Porządeknaturalnyiposzukiwaniejegoprawrządzącychprzebiegiemproce-
sówgospodarczychstanowiłoparadygmatekonomiiklasycznej.
Wklasycznejszkoleekonomiiodchodzisięodzasadreprezentowanychprzez
przedstawicielipoprzednichdoktryn.Zwracasiętuuwagęnaistnieniepewnego
rodzajuzasad,którekształtująporządekgospodarczy.JohnLocke13głosikoncep-
cjępaństwajakowyrazumowyspołecznej,opowiadającsięzawłasnościąpry-
watną,którajestprawemnaturalnym,zawolnościągospodarcząorazliberalnym
państwemkonstytucyjnym.Tymsamymopowiadasięonzatakimrodzajem
ładu,którybędziesięsamodzielniewsposóbnaturalnykształtował,bezinterwen-
cjipaństwaorazpolitykigospodarczej.
Pośródpoglądówprzedstawicieliszkołyklasycznej,atakżezwolennikówli-
beralizmu–A.Smitha,D.RicardoiJ.S.Milla–możnazauważyćprzejawyskłon-
nościdosystematyzowaniazasadładu,którymipowinnarządzićsięgospodarka.
Opowiadalisięoniwzwiązkuztymzanastępującąkoncepcjążyciagospodarczego:
–istniejewgospodarceporządeknaturalny14;
–rozumludzkijestwstanieodczytaćprawidłowoporządekgospodarczy15;
–podstawowązasadąporządkugospodarczegojestindywidualistycznaidea
wolności16;
12Historiamyśliekonomicznej,podred.S.Żurawickiego,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,
Wrocław1979,s.62–70.
13JohnLocke(1632–1704)stworzyłwarunkidlafunkcjonowaniasprawnejrepubliki.Sprowa-
dzałysięonedonastępującychzasadtworzącychładgospodarczy:umowaspołecznazawartawkon-
stytucji,rządyprawa,aniesiły,władzawykonawczawybieranawwyborach,wolnośćwypowiedzi,
zrzeszaniasięiprowadzeniadziałalnościgospodarczej.J.Justyński,Historiadoktrynpolitycznychczasów
nowożytnych,WydawnictwoUniwersytetuMikołajaKopernika,Toruń1991,s.21.
14Przekonanieoistnieniuporządkunaturalnegowynikałozracjonalno-deteistycznejfilozofii
Oświecenia.Takjakkosmosjestuporządkowanyiharmonijny,taksamogospodarkęcharakteryzuje
ustalonyUnaturalnyporządek”,własnauprzednioustalonaharmonia,dziękiktórejwszystkoprzebie-
gasamoczynnieipoprawnie,kiedytylkopozwolisięsiłomnaturalnymrozwijaćsięidziałać.Człowiek
aniniepowinienwtrącaćsiędotakiegoporządku,anipróbowaćplanowaćgospodarki,botakiego
typudziałaniamogąspowodowaćjedyniechaos.A.Smith,TheWealthofNation,Adigireads.comBook,
2009,ks.2,rozdz.3,4,9.
15PrzekonanietakienieobcebyłofizjokracieP.P.LeMercierdelaRiviereowi(1719–1792),który
twierdził,żeznajomośćprawnaturalnychokazujesięczymśłatwymdlaczłowieka,ponieważnatura
udzieliłakażdemuwystarczającejczęściświatłarozumu.J.Gosko,Ewolucjaporz!dkugospodarczego
wkoncepcjiliberalnej,USeminare”2000,nr6,s.18.
16Postulatcałkowitejwolnościgospodarczejbyłpodstawązasady:laissezfaire,laissezpasser.
