Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MirosławPrzylipiak
Kokieteryjnajestbudowadramaturgiczna,przejściamontażowe,pracaka-
mery.Aleteniezamierzonepłyciznyłącząsięzpłyciznamizamierzonymi:
sentymentalizmemuczućczłowiekaprymitywnego,jakim-mimowszyst-
ko-jestKane”53.Dalejkrytykwyliczaśrodkiwyrazuwykorzystaneprzez
Wellesa,kwitująctonastępującąuwagą:HZbliżeńzadużo,kątywidzenia
zbytwyszukane,wirobrazówprzechodziwdyszkantijazdysąnazbytpo-
wolne”54.JackiewiczznajdujetakżewfilmieWellesazalety:H[ł]tam,gdzie
warsztatsłużybezpośrednionajważniejszemu,cofilmchcepowiedzieć-ję-
zykekranuosiąganiemaldoskonałość.[ł]OrsonWellesprzywróciłwnim
sensdawnozapomnianejtechnikizbliżenia,zbliżeńtwarzyludzkichiich
detali,zbliżeńrekwizytów,tekstówsłownychiplanówdźwiękowych”55.Po-
siadateżmocprowokowaniaważnychpytań,jakiebudzątylkoarcydzieła.
CzywięcObywatelKanejestarcydziełem?-pytakrytykretorycznie.Win-
nymartykule,pisanymwielelatpóźniejinaokolicznośćinnegofilmu,Jac-
kiewiczuznaje,żeObywatelKanejestHmanierycznyiźlegrany.Wellesgrał
źle.Wellespomagałsobie,jakoaktorowi,przejmującąhistorią,nerwowo-
ścią,liryzmemnarracji.Tkwiłwtymfilmiejakmanekin,znieciekawątwa-
rzą”56.ZkoleiLechKurpiewskiwkrótkiejnotcenapisanejzkoleiponowne-
gowprowadzeniaKane’anaekranyzadajepytanie,zacomamykochaćten
film,izarazodpowiada:HZasposóbnarracji-jeślitak,tokrótko,zanimtą
ścieżkąchyżoniepomknąinni;zaretrospekcje?Aletahistoriajestprzewi-
dywalna,wdodatkudużowniejtaniejpsychoanalizy.Wydajesięwięc,że
dzisiajnajwiększąsiłąfilmujestjegolegenda,młodegoczłowieka,któryjuż
nigdyniczegotakdobregoniezrobił”57.Wreszciewtymkrótkimprzeglą-
dzieartykułówkrytycznychwspomniećtrzebaoartykuleZbigniewaPaszty,
wktórymautorprzedstawiatrzynaściedowodównarzecztezy,żeHzaprze-
łomowymdziełemkinematografiikryjesiępoczciwabaśńHansaChristia-
naAndersenaKrólowaśniegu”58.Poprawdzieniewiadomo,czytodobrze,
czyźle,bowinnymmiejscupadastwierdzenie,żeHprowokacjaiwzruszenie
teżbywacelemsztuki,aswoistepaserstwoiprzywiązaniedopamiąteknie
przekreślajejwartości”59.
Jakwidać,zarównozalet,jakiwadObywatelaKane’aupatrywano
wjegoformie.Nakoniectegoprzegląduchcęjeszczeprzytoczyćzupeł-
nieodosobnionąwpolskiejliteraturzemetodęopisutegofilmu,upatrują-
cąźródełjegowielkościwprzesłaniu,adokładniej-wcelnymudokumen-
towaniuważnegozjawiskasocjologicznego.Pochodzionazwydanejw1958
rokuksiążkiKrzysztofaTeodoraToeplitzaWiekXXdowynajęcia60.Rozdział
oObywateluKanemożnabezwątpieniauznaćzapierwszypolskinaukowy
53A.Jackiewicz,Człowiekwpiramidzie,HFilm”1956,nr49.
54Ibidem.
55Ibidem.
56A.Jackiewicz,Zapiskikrytyczne.GrubyWelles,HFilm”1968,nr27.
57L.Kurpiewski,ObywatelOrsonWelles,HNewsweekPolska”2010,nr35.
58Z.Paszta,Obywateleikrólowie,HKino”2000,nr10.
59Ibidem.
60K.T.Toeplitz,WiekXX…
